Қоидаҳо

оид ба тартиби муайян намудани коршоямии пулҳои коғазӣ ва тангаҳои

Бонки миллии Тоҷикистон

1. Қоидаҳои мазкур мутобиқи моддаи 63 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон” таҳия гардида, коршоямии пулҳои коғазӣ ва тангаҳои Бонки миллии Тоҷикистонро муқаррар менамояд.
2. Пулҳои коғазӣ ва тангаҳои Бонки миллии Тоҷикистон, ки дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон воситаи қонунии пардохти нақдӣ мебошанд, аслияташон бешубҳа буда, дорои аломатҳои қалбакисозӣ ва дигаргунсозӣ нестанд ва ҳангоми ба талаботи зерин ҷавобгӯ будан, пардохтпазир дониста мешаванд ва ба гурӯҳи пулҳои фарсуда ворид карда мешаванд:

            а) пулҳои коғазии чиркиншуда, ба қадри намоён рахшикаста, ғиҷимшуда ва равғанолуда ва дорои сӯрохиҳои қутрашон зиёда аз 5 мм, ки  дар натиҷаи хӯрдашавии табиӣ бавуҷудомадаанд, чокҳо ба андозаи зиёда аз 10 мм, қисман сӯхтагиҳо, доғҳо аз моддаҳои рангӣ, навиштаҷоти бегона ба миқдори зиёда аз 3 калима, акси тамғаҳо, набудани кунҷҳо ва атроф ба чуқурии 5 мм ё набудани риштаи ҳимоявӣ (агар онҳо ба шинохта шудани аслияти пулҳои коғазӣ монеъ нашаванд ва шаҳодати ботил будани пулҳо набошанд);

            б) тангаҳои ба тағйирёбӣ гирифторшуда (хӯрдашуда, шаклан дигаршуда, каҷшуда, буридашуда, дорои сӯрохиҳо, аз таъсири моддаҳои кимиёвӣ нуқсондида, аз оташ осебдида) ва дорои нуқсонҳои истеҳсолӣ.

3. Пулҳои коғазии дорои осебҳои зайл барои пардохт ва иваз намудан аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзӣ қабул карда мешаванд:

            а) қисман боқимонда, ки 55 фоиз ва ё масоҳати аз ин зиёдтари сатҳи ибтидоии пулро ташкил медиҳад;

            б) дар ҳолати мавҷуд будани ду қисмати тарафҳои дорои силсила ва рақамҳои якхелаи пулҳои коғазӣ, агар дар якҷоягӣ 55 фоиз ва аз ин зиёди сатҳи ибтидоии онро ташкил намоянд;

            в) дарида ва аз ду нимаи арзиши якхела ширешкардашуда, ки ҳар кадом баробар ба 50 фоизи сатҳи ибтидоии пул буда, дорои силсила ва рақамҳои якхела ё гуногун бошанд, агар тасвирҳои онҳо аз якдигар фарқ кунанд (ҳатман аз тарафҳои аломати обидор ва расмдор иборат бошанд);

            г) аз пораҳои тасодуфан даридаи пул тартибдодашуда, дар ҳолати мутобиқати ҳамаи унсурҳо ва тасвирҳо, инчунин мавҷуд будани зиёда аз 70 фоизи сатҳи ибтидоии он;

            д) пулҳои коғазии дирам, ки 55 фоиз ва аз ин зиёди сатҳи ибтидоиашон боқӣ мондааст;

            е) пулҳои коғазии дирами аз ду қисмати 45 фоизӣ ва аз ин зиёд ширешкардашуда;

            ж) пулҳои коғазии дорои нуқсонҳои чопӣ (аз қабили чоп нашудани тасвирҳои алоҳида, ё каҷ чоп шудани онҳо, пайдо набудани тасвирҳо ё рахҳои тӯрии ҳимоявӣ дар рӯй ва тарафи акси пул).

            з) пулҳои коғазии бо асбобҳои буранда буридашуда ва ширешкардашуда бо назардошти мутобиқати ҳамаи унсурҳо ва тасвирҳо, ки на камтар аз 90 фоизи сатҳи

ибтидоии пулро ташкил медиҳанд.

31. 3¹. Иваз намудани пулҳои коғазӣ ва тангаҳои фарсудашудаи дар банди 2 ва пулҳои коғазии дар банди 3 Қоидаҳои мазкур пешбинишуда дар асоси муроҷиати шифоҳии шахсони ҳуқуқӣ ва шахсони воқеъӣ бе маҳдудият, ройгон анҷом дода мешавад.
32. Пулҳои коғазӣ ва тангаҳои дорои осебҳои зерин корношоям ҳисобида шуда, аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзӣ қабул ва иваз карда намешаванд:

            а) пулҳои коғазии аз пораҳои бо асбобҳои буранда қасдан буридашуда ва ширешкардашуда, ки сатҳашон камтар аз 90 фоизи сатҳи ибтидоии пулро ташкил медиҳанд ё таалуқ доштани пораҳои ширешкардашуда ба як пул шубҳаангез бошад;

            б)  дар сурати мавҷудияти ҳатто 100 фоизи сатҳи ибтидоии пулҳои коғазии бо асбобҳои буранда буридашуда, агар ҳаҷм, тарзи буриш ва ширеш кардани онҳо аломатҳои дигаргунсозиро бо мақсади қаллобӣ дошта бошанд;

            в) тангаҳое, ки арзишашон, нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, расмҳои ходимони барҷаста ба дараҷаи шинохтанашаванда осеб дидаанд.

5. Барои муайян намудани сатҳи боқимондаи пулҳои коғазии сахт осебдида ҷадвали тӯрии махсус истифода карда мешавад (замимаи 1).

Пулҳои коғазии осебдида ба болои ҷадвали тӯрӣ ба тарзе гузошта мешавад, ки

тарафҳои ростхати боқимондаашон ба марзҳои тӯр мувофиқ оянд. Агар ягон тарафи

ростхати пул боқӣ намонда бошад, он гоҳ ду тарафи камтар осебдидаи он бо канорҳои

поёнӣ ва рости тӯр гузошта мешавад. Атрофи канораҳои пулҳои коғазии осебдида хат

кашида мешавад. Шумораи нимкатакчаҳое, ки аз болои онҳо хат гузаштааст, ҷамъбаст карда шуда ба ду тақсим карда мешаванд. Ба шумораи ҳосилшуда адади катакчаҳои бо сатҳи пули коғазӣ пурра пӯшонидашуда зам карда мешавад. Пулҳои коғазӣ он гоҳ ивазшаванда ҳисобида мешаванд, ки шумораи умумии бо чунин тарз ҳосил кардашудаи катакчаҳо на кам аз 110 адад бошад. Андозаи ҷадвали тӯрӣ ба сатҳи пулҳои коғазии ташхисшаванда бояд мутобиқат намояд.

6. Муассисаҳои Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзӣ ӯҳдадоранд, ки сифати муносиби пулҳои коғазӣ ва тангаҳои дар муомилотбударо таъмин намоянд. Пулҳои коғазӣ ва тангаҳои дорои осебҳои дар зербандҳои а) ва б)-и банди 2-и Қоидаҳои мазкур номбаршударо аз муомилот хориҷ намуда, ба қабили пулҳои фарсуда дохил намоянд.
7. Пулҳои коғазӣ ва тангаҳои аслияташон шубҳанок барои гузаронидани муоина аз тарафи шуъбаҳои минтақавии Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзӣ ба Департаменти муомилоти пулӣ ва амалиёти хазинадории Бонки миллии Тоҷикистон ирсол карда мешаванд.

Замимаи 1

Ҷ А Д В А Л

барои муайян кардани коршоямии пулҳои коғазии

Бонки миллии Тоҷикистон

Эзоҳ: 200 катак ба масоҳати 100 фоизи сатҳи пули коғазӣ мувофиқ мебошад.

Правила

о порядке платежности банкнот и монет Национального банка Таджикистана

     Настоящие Правила разработаны в соответствии со статьей 63 Закона Республики Таджикистан «О Национальном банке Таджикистана» и устанавливают платежности банкнот и монет Национального банка Таджикистана.

    Платежеспособными являются и зачисляются в группу ветхих банкноты и монета Национального банка Таджикистана, имеющие силу законного средства наличного платежа на территории Республики Таджикистан, не вызывающие сомнения в их подлинности, не имеющие признаков подделки и переделки, отвечающие следующим требованиям:

    а)        банкноты, загрязненные, с изгибами, помятые, замасленные и имеющие проколы, отверстия, сквозные потертости естественного износа, надрывы и обожженные пятна от красящих веществ, посторонние надписи, отпечатки штампов (если они не препятствуют определению подлинности банкнот и не свидетельствуют об их погашении), утратившие углы, края или защитную нить.

    б)        монета, потерпевшая изменения (истертая, деформированная, изогнутая, резанная, имеющая проколы и отверстия, травленная в химических веществах, поврежденная огнем), имеющая следы производственного брака.

  В платежи и к обмену принимаются Национальным банком Таджикистана, кредитными организациями денежные банкноты, имеющие повреждения следующего характера:

    а)        сохранившаяся часть банкноты, которая составляет 55 и более процентов от первоначальной площади;

     б)        при наличии двух крайних частей банкноты с сериями и номерами, если обе части в совокупности составляют 55 и более процентов от первоначальной площади;

     в)        разорванные и склеенные из двух половинок одного достоинства, равным 50 процентам каждая, при наличии на обеих частях одинаковых либо разных серий и номеров, если каждый фрагмент отличается от соседнего по графическому оформлению;

    г)        составленные из мелких частей одной случайно рванной банкноты, когда совпадают все элементы и фрагменты и при наличии более 70 процентов первоначальной площади банкноты;

    д)        денежные банкноты «дирамы», сохранившие 55 и более процентов от первоначальной площади;

     е)        денежные банкноты «дирамы» склеенные из двух частей по 45 и более процентов;

     ж)       имеющие явный брак печатных станков (не пропечатанные отдельные фрагменты или они искажены, отсутствие изображений и защитных фоновых сеток на лицевой или обратной сторонах).

     з)        банкноты, умышленно вырезанные режущим инструментом, а затем склеенные, с учетом соответствия всех элементов и изображений, составляющие не менее 90 процентов от первоначальной площади.

31. Обмен ветхих банкнот и монет, предусмотренных в пункте 2 и банкнот предусмотренных в пункте 3 настоящих Правил, осуществляется по устному обращению физических и юридических лиц без ограничений и безвозмездно.
32. Неплатежными считаются и не подлежат приему и обмену со стороны Национального банка Таджикистана и кредитных организаций банкноты и монеты, имеющие следующие повреждения:

     а)        банкноты, умышленно вырезанные режущими инструментами и склеенные из частей, при наличии менее 90 процентов первоначальной площади банкнот или если вызывают сомнения принадлежность склеенных частей к одной банкноты;

    б)        При наличии даже 100 процентов первоначальной площади банкнот, вырезанных режущими инструментами, если объём и способ их вырезки и склеивания имеют признаки переделки с целью мошенничества.

    в)        монеты, поврежденные до неузнаваемости их достоинства, Государственный герб Республики Таджикистан и портреты видных деятелей.

5. Для выяснения остаточной площади сильно поврежденных банкнот используется специальные сетки ( приложение 1).

Поврежденная банкнота располагается на сетке для соответствующего образца таким образом, чтобы сохранившиеся стороны совпадали с границами сетки. Если ни одна из сторон банкноты полностью не сохранилось, то две наименее поврежденные стороны банкноты совмещаются с нижней и правой границами сетки. Поврежденная банкнота обводится по контуру. Число клеток, через которые прошла линия контура, суммируется и делится пополам. К полученному числу прибавляется количество клеток сетки, оставшихся закрытыми при наложении банкноты. Подлежащей обмену следует считать банкноту в том случае, если полученный результат больше или равен 110. Размер сетки должен соответствовать размеру исследуемого номинала.

6. Учреждения Национального банка Таджикистана, кредитные организации обязаны строго следить за чистотой и качеством денежных банкнот и монет, находящихся в обращении, денежные банкноты и монета с повреждениями, указанными в подпунктах а) и б) настоящих Правил изъять из обращения и зачислить в разряд ветхих.
7. Банкноты и монета, вызывающие сомнения в их подлинности согласно установленным требованиям отделения Национального банка Таджикистана и кредитные организации направляют на экспертизу в Департамент денежного обращения и кассовых операций Национального банка Таджикистана.

Тартиби муайян намудани коршоямии пулҳои коғазӣ ва тангаҳои Бонки миллии Тоҷикистон

Тартиби муайян намудани коршоямии пулҳои коғазӣ ва тангаҳои Бонки миллии Тоҷикистон (минбаъд – Тартиб) мутобиқи моддаи 66 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон» таҳия гардида, коршоямии пулҳои коғазӣ ва тангаҳои Бонки миллии Тоҷикистонро муқаррар менамояд.

1. Пулҳои коғазӣ ва тангаҳои Бонки миллии Тоҷикистон ҳамчун пули коршоями пардохтпазир озодона гардиш менамоянд, агар дар қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати воситаи қонунии муомилот ва пардохти нақдӣ дар гардиш қарор дошта бошанд, дорои аломатҳои қалбакисозӣ ва дигаргунсозӣ набуда, дар аслияташон шубҳа вуҷуд надошта бошад ва нишонаҳои фарсудашавии зеринро надошта бошанд:

1) пулҳои коғазии бо нишонаҳои фарсудашавии зерин :

- чиркиншуда ва равғанолуд, агар унсурҳои ҳимоявии онҳо номаълум  шуда бошанд;

- рахшикаста, агар ранги рахҳои шикаста ба қадри аён рафта бошад;

- ғиҷимшуда, агар аз ҷониби мошини ҳисобкунӣ хонда нашавад;

- дорои сӯрохиҳои қутрашон  5 мм ва зиёда аз он, агар онҳо дар натиҷаи хӯрдашавии табиӣ ба вуҷуд омада бошанд;

-чокҳо ба андозаи  10мм ва зиёда аз он;

- доғҳо аз моддаҳои рангӣ бо қутри  10мм² ва зиёда аз он;

- навиштаҷоти аломатҳои бегона  (калимаҳо ё ададҳо) иборат аз ду аломати дароз ва зиёда аз он ё  се аломати кӯтоҳ ва зиёда аз он (андозаи 10мм дарозӣ ва зиёда аз он, 30мм паҳноӣ ва зиёда аз он);

-акси тамғаҳо;

- набудани кунҷҳо ва атроф, аз ҷумла қисман сӯхтагиҳо ба дарозии  5мм ва зиёда аз он ва паҳноии  5 мм ва зиёда аз он;

- набудани риштаи ҳимоявӣ, агар он ба шинохта шудани аслияти пулҳои коғазӣ монеъ шавад ва шаҳодати ботил будани пулҳо бошад;

2) тангаҳои бо нишонаҳои фарсудашавии зерин  :

- ба тағйирёбӣ дучоршуда (хӯрдашуда, шаклан дигаршуда, каҷшуда, буридашуда, дорои сӯрохиҳо, аз таъсири моддаҳои кимиёвӣ нуқсондида, аз оташ осебдида), агар тасвирҳои аверс ва реверси онҳо эмин монда бошанд);

- тангаҳои дорои нуқсони истеҳсолӣ.

2. Пулҳои коғазии дорои осебҳои зайл барои пардохт ва иваз намудан танҳо аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзии молиявӣ қабул карда мешаванд:

1) қисман боқимонда, ки на кам аз 55 фоизи  масоҳати  сатҳи ибтидоии пулро ташкил медиҳад;

2) дар ҳолати мавҷуд будани ду қисмати тарафҳои дорои силсила ва рақамҳои якхелаи пулҳои коғазӣ, агар дар якҷоягӣ на кам аз 55 фоизи  масоҳати сатҳи ибтидоии онро ташкил намоянд;

3) дарида ва аз ду нимаи арзиши якхела ширешкардашуда, ки ҳар кадом баробар ба 50 фоизи сатҳи ибтидоии пул буда, дорои силсила ва рақамҳои якхела ё гуногун мебошанд ва агар тасвирҳои онҳо аз якдигар фарқ кунанд (ҳатман аз тарафҳои аломати обидор ва расмдор иборат бошанд);

4) аз пораҳои тасодуфан даридаи пул тартибдодашуда, дар ҳолати мутобиқати ҳамаи унсурҳо ва тасвирҳо ва тааллуқ доштани пораҳои ширешкардашуда ба як пул, инчунин мавҷуд будани зиёда аз 70 фоизи масоҳати сатҳи ибтидоии он;

5) пулҳои коғазии дирам, ки на кам аз 55 фоизи масоҳати сатҳи ибтидоиашон боқӣ мондааст;

6) пулҳои коғазии дирами аз ду қисмати на кам аз 45 фоизи масоҳати сатҳи ибтидоӣ ширешкардашуда;

7) пулҳои коғазии дорои нуқсони чопӣ (аз қабили чоп нашудани тасвирҳои алоҳида, ё каҷ чоп шудани онҳо, пайдо набудани тасвирҳо ё рахҳои тӯрии ҳимоявӣ дар рӯй ва тарафи паси пул);

8) пулҳои коғазии бо асбобҳои буранда буридашуда ва ширешкардашуда бо назардошти мутобиқати ҳамаи унсурҳо ва тасвирҳо, ки на камтар аз 90 фоизи сатҳи ибтидоии пулро ташкил медиҳанд.        

3. Иваз намудани пулҳои коғазӣ ва тангаҳои фарсудаи дар зербандҳои 1) ва 2) банди 1 ва пулҳоиосебдидаи дар банди 2 Тартиби мазкур пешбинишуда дар асоси муроҷиати шифоҳии шахсони ҳуқуқӣ ва воқеӣ аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзии молиявӣ бе маҳдудият, ройгон анҷом дода мешавад.

4 . Пулҳои коғазӣ ва тангаҳои дорои осебҳои зерин корношоям ҳисобида шуда, аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзии молиявӣ қабул ва иваз карда намешаванд:

1) пулҳои коғазии аз пораҳои бо асбобҳои буранда қасдан буридашуда ва ширешкардашуда, ки сатҳашон камтар аз 90 фоизи сатҳи ибтидоии пулро ташкил медиҳад ё тааллуқ доштани пораҳои ширешкардашуда ба як пул шубҳаангез бошад;

2)  дар сурати мавҷудияти ҳатто 100 фоизи сатҳи ибтидоии пулҳои коғазии бо асбобҳои буранда буридашуда, агар ҳаҷм, тарзи буриш ва ширеш кардани онҳо аломатҳои дигаргунсозиро (сохтакорӣ) бо мақсади қаллобӣ дошта бошанд;

3) тангаҳое, ки арзишашон, нишони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, расмҳои ходимони барҷаста ба дараҷаи шинохтанашаванда осеб дидаанд.

5. Барои муайян намудани сатҳи боқимондаи пулҳои коғазии фарсудашуда ва осебдида ҷадвали тӯрии ба Тартиби мазкур замимашуда истифода карда мешавад .

Пулҳои коғазии фарсудашуда ва осебдида ба болои ҷадвали тӯрӣ  тарзе гузошта мешаванд, ки тарафҳои ростхати боқимондаашон ба марзҳои тӯр мувофиқ оянд. Агар ягон тарафи ростхати пул боқӣ намонда бошад, он гоҳ ду тарафи камтар фарсудашуда ва осебдидаи он бо канорҳои поёнӣ ва рости тӯр гузошта мешавад. Атрофи канораҳои пули коғазии фарсудашуда ва осебдида бо хат кашида мешавад. Шумораи катакчаҳое, ки аз болои онҳо хат гузаштааст, ҷамъбаст карда шуда, ба ду тақсим карда мешавад (мисол: 32:2=16). Ба шумораи ҳосилшуда (яъне 16) адади катакчаҳои бо сатҳи пули коғазӣ пурра пӯшонидашуда зам карда мешавад (мисол: 94+16=110). Пулҳои коғазӣ он гоҳ ивазшаванда ҳисобида мешаванд, ки шумораи умумии бо чунин тарз ҳосилкардашудаи катакчаҳо на кам аз 110 адад бошад. Андозаи ҷадвали тӯрӣ ба андозаи сатҳи пулҳои коғазии ташхисшаванда бояд мутобиқат намояд.

6. Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзии молиявӣ барои сифати муносиби пулҳои коғазӣ ва тангаҳои дар муомилотбуда масъул буда, пулҳои коғазӣ ва тангаҳои фарсуда ва осебдидаи дар зербандҳои 1) ва 2) банди  1 ва банди 2 Тартиби мазкур номбаршударо, ки ба хазинаҳои онҳо ворид шудаанд, минбаъд ба муомилот ва гардиш намебароранд.
7. Ташкилотҳои қарзии молиявӣ барои муайян намудани фарсудашавӣ ва аслияти пулҳои коғазӣ бояд мутобиқи замимаи 1 Дастурамали №227 «Оид ба корҳои хазинавӣ дар Бонки миллии Тоҷикистон ва ташкилотҳои қарзии молиявӣ», ки бо қарори Раёсати Бонки миллии Тоҷикистон аз 29 сентябри с.2017, №129 тасдиқ ва дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15 ноябри соли 2017, №531 «а» ба қайди давлатӣ гирифта шудааст, дастгоҳи техникии дахлдор дошта бошанд.
8. Пулҳои коғазӣ ва тангаҳои аслияташон шубҳанок барои гузаронидани муоина ба департаменти муомилоти пулӣ ва амалиёти хазинадории Бонки миллии Тоҷикистон ирсол карда мешаванд.

Замима ба Тартиби муайян намудани коршоямии пулҳои коғазӣ ва тангаҳои Бонки миллии Тоҷикистон

Ҷ А Д В А Л

бароимуайянкарданикоршоямиипулҳоикоғазии

БонкимиллииТоҷикистон

 Эзоҳ: 200 катак ба масоҳати 100 фоизи сатҳи пули коғазӣ мувофиқ мебошад.

Порядок

определенияплатёжности банкнот и монет Национального банка Таджикистана

Порядок определения платёжности банкнот и монет Национального банка Таджикистана (далее- Порядок) разработан в соответствии со статьёй 66 ЗаконаРеспублики Таджикистан «О Национальном банке Таджикистана» и устанавливаетплатёжность банкнот и монет Национального банка Таджикистана.

1. Банкноты и монеты Национального банка Таджикистана свободно обращаются,будучи годными к платежу, если находятся в обращениикак законные средства обращения и наличного платежа на территории Республики Таджикистан, не имеющие признаков подделки и переделки и не вызывающие сомненияв их подлинности, и не имеющие признаков ветхости следующего характера:

1) банкноты со следующими признаками ветхости:

- запачканные и замасленные, если не заметна четкость их защитных элементов;

- стертые, если очевидно, что краска линий стерта;

- помятые, еслине считываются счетной машиной;

 - имеющиепроколы иотверстия диаметром 5 мм и более, если это является результатом естественного износа;

- надрывы более 10 мм;

- имеющие пятна от красящих веществ диаметром 10 м² и более;

- посторонние надписи (слова или цифры), состоящие из двух длинных и более знаков или трёх короткихили более знаков (длиной 10 мм и более, шириной 30 мм  и более);

- отпечатки штампов;

- утратившие углы, края, в том числе частично обожженные, длиной 5 мм и более, шириной 5мм и более;

- отсутствие защитных нитей, если они препятствуют определению подлинности банкнот и свидетельствуют об их погашении;

2) монеты со следующими признаками ветхости:

- монеты, подвергшиеся изменению (истертые, деформированные, изогнутые, резанные, имеющие проколы и отверстия, травленные в химических веществах, поврежденные огнем), если сохранены изображения на аверсе и реверсе);

- имеющие следы производственного брака.

2. В платежи и к обмену принимаются только Национальном банком Таджикистана и кредитными финансовыми организациями денежные банкноты, имеющие повреждения следующего характера:

1) частично сохранившаяся банкнота, составляющаяне менее 55 процентов от первоначальной площади;

2) банкноты, имеющие две крайниечасти содинаковыми серийными номерами, если обечасти в совокупности составляют не менее 55 процентов от первоначальной площади;

3) разорванные и склеенные из двух половинок одного достоинства, равные 50процентам первоначальной площади каждая, при наличии на обеих частях одинаковых либо разных серийных номеров, если каждый фрагмент отличается по графическомуоформлению (обязательно должны иметь водяные знаки и фрагменты)

4) составленные из частей случайно порванной банкноты, при совпадениивсех элементов и фрагментов и принадлежности склеенных частей к одной банкноте, а также при наличии более 70 процентовпервоначальной площади банкноты;

5) денежные банкноты «дирамы», с сохранением не менее 55 процентов первоначальной площади;

6) денежные банкноты «дирамы», склеенные из двух частей по не менее 45 процентов первоначальной площади;

7) имеющие явный брак печатных станков (как не пропечатанные и искаженные отдельныефрагменты, отсутствие изображений и защитных фоновых сеток налицевой или обратной сторонах);

8) банкноты, вырезанные режущим инструментом, а затемсклеенные, с учетом соответствия всех элементов и изображений, составляющие неменее 90 процентов от первоначальной площади.

3. Обмен ветхих банкнот и монет, предусмотренных в подпунктах1 и 2) пункта 1 и поврежденных банкнот, предусмотренных в пункте 2 настоящего Порядка, осуществляется Национальным банком Таджикистана и кредитными финансовыми организациями по устному обращению физических и юридических лиц без ограничений и безвозмездно.
4. Считаются неплатёжнымии не подлежат приёму и обмену Национальным банком Таджикистана и кредитнымифинансовымиорганизациями банкноты и монеты, имеющие следующие повреждения:

1) умышленно вырезанные режущими инструментами и склеенные изчастей, при наличии менее 90 процентов первоначальной площади банкнот или еслипринадлежность склеенных частей к одной банкноте вызывает сомнение;

2) при наличии даже 100 процентов первоначальной площади банкнот, вырезанных режущими инструментами, если объём и способ их вырезки и склеивания имеют признаки переделки с целью мошенничества;

3) монеты, на которых повреждены до неузнаваемости их достоинство, Государственный герб Республики Таджикистан и изображения видных деятелей.

5. Для выяснения остаточной площади поврежденных ветхих банкнот используется специальная сетка, приложенная к настоящему Порядку.

Ветхие и поврежденные банкнотырасполагаются на сетке таким образом, чтобы сохранившиеся стороны совпадали с границами сетки. Если ни одна из сторон банкноты полностью не сохранилось, то две наименее поврежденные стороны банкноты совмещаются с нижней и правой границами сетки. Ветхая и поврежденная банкнота обводится по контуру. Число клеток, через которые прошла линия контура, суммируется и делится пополам (например: 32:2=16). К полученному числу (то есть 16) прибавляется количество клеток сетки, оставшихся закрытыми при наложении банкноты (например: 94+16=110). Подлежащими обмену считаются банкноты в том случае, если полученный результат не менее 110.Размер сетки должен соответствовать размеру исследуемого номинала.

6. Национальный банк Таджикистана и кредитные финансовые организации несут ответственность за надлежащее качество денежных банкнот и монет, находящихся в обращении, и впредь не выпускают в обращение поступившие в их кассу ветхие и поврежденные денежные банкноты и монеты, указанныев подпунктах 1) и 2)пункта 1 и пункта 2 настоящего Порядка.
7. Кредитные финансовые организации согласно приложению 1 к Инструкции № 227 «О кассовых работах в Национальном банке Таджикистана и финансовых кредитных организациях», утвержденной постановлением Правления Национального банка Таджикистана 29 сентября 2017 г., за № 129 и зарегистрированной в Министерстве юстиции Республики Таджикистан 15 ноября 2017 г., за № 531,должны иметь соответствующее техническое устройство для определения ветхости и подлинности банкнот.
8. Банкноты и монеты, подлинность которых вызывает сомнение, направляются на экспертизу в департамент денежного обращения и кассовых операций Национального банка Таджикистана.

Приложение

к Порядку определения платежности

банкнот и монет Национального банка Таджикистана

С    Е    Т    К    А

для определения платежности банкнот Национального банка Таджикистана

Примечание: 200 клеток соответствуют 100% площади