Рақам 64
Дар асоси нақша 81
Намуди ҳуҷҷат Қонун
Ном бо забони тоҷикӣ Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ”
Ном бо забони русӣ Закон Республики Таджикистан "О международном коммерческом арбитраже"
Варианти пешинаи матни лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ (тоҷ)

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ АРБИТРАЖИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ТИҶОРАТӢ

Бо қарори Маҷлиси намояндагони

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 28 январи соли 2015, № 1753

қабул гардидааст.

Бо қарори Маҷлиси миллии

Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон

аз 5 марти соли 2015, № 788

ҷонибдорӣ гардидааст.

Қонуни мазкур муносибатҳоро вобаста ба ташкил ва фаъолияти арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ, инчунин тартиб, шартҳои эътироф ва иҷрои ҳалномаҳои арбитражи байналмилалии тиҷоратиро дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ба танзим медарорад.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Доираи амали Қонуни мазкур
  1. Қонуни мазкур нисбати арбитражи байналмилалии тиҷоратии доимоамалкунанда, ки тибқи муқаррароти боби 2 Қонуни мазкур таъсис дода мешавад ва арбитражи байналмилалии тиҷоратии якборамалкунанда, ки барои баррасии баҳси мушаххас дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис меёбад, татбиқ мегардад.
  2. Ба арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ бо созиши тарафҳо мумкин аст баҳсҳои аз муносибатҳои шартномавӣ ва дигар муносибатҳои ҳуқуқии гражданӣ, ки ҳангоми амалисозии савдои хориҷӣ ва дигар робитаҳои байналмилалии иқтисодӣ байни субъектони онҳо ба миён меоянд, супорида шаванд, агар яке аз ташкилотҳои тиҷоратии тарафҳо берун аз қаламрави Ҷумҳурии Тоҷикистон воқеъ бошад.
  3. Арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ инчунин метавонад дигар баҳсҳоеро баррасӣ намояд, ки хусусияти иқтисодӣ дошта, бо созиши тарафҳо супоридани ҳалли баҳс ба арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ пешбинӣ гардида, ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат надошта бошад.
  4. Амали Қонуни мазкур ба судҳои ҳакамӣ паҳн намегардад.
Моддаи 2. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

арбитраж - арбитражи байналмилалии тиҷоратии доимоамалқунанда (минбаъд - арбитражи доимоамалкунанда), арбитражи байналмилалии тиҷоратии якборамалкунанда, ки барои баррасии баҳси мушаххас таъсис ёфтааст (минбаъд - арбитражи якборамалкунанда);

- арбитр - шахси воқеие, ки аз ҷониби тарафҳо интихоб гардидааст ё бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур барои ҳалли баҳсҳо дар арбитраж тяъин гардидааст;

- баррасии арбитражӣ - ҷараёни баррасии баҳс дар арбитраж бо баровардани ҳалномаи арбитражӣ;

- Дастури арбитраж - санаде, ки тартиби ташкили фаъолияти арбитражи доимоамалкунандаро муайян намуда, аз ҷониби муассиси он таҳия ва тасдиқ карда шудааст;

- созишномаи арбитражӣ - созишномаи хаттии тарафҳои шартнома оид ба вогузории баҳси бавуҷудомада ё бавуҷудоянда, ки дар шакли шартнома, тавзеҳоти арбитражӣ дар шартнома, ё тавассути мубодилаи мактубҳо, барқияҳо, факсҳо, ҳуҷҷатҳои электронӣ ё дигар ҳуҷҷатҳои ифодакунандаи иродаи субъектҳо ва мазмуни он баста мешавад;

- суди босалоҳият - суди низоми судии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории мурофиавии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон салоҳияти баррасии парвандаҳоро оид ба баҳси тарафҳои шартномаи дахлдор дорад;

- тартиби оммавӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон - асосҳои сохтори давлатӣ ва ҷамъиятӣ, ки дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудаанд;

- тавзеҳоти арбитражӣ - қисми таркибии шартнома, созишномаи арбитражии тарафҳо дар хусуси ҳалли баҳсҳое, ки аз шартнома бо нишон додани эзоҳот бармеоянд;

- ҳалномаи арбитражӣ - санаде, ки аз ҷониби арбитраж дар натиҷаи моҳиятан ҳал намудани парванда қабул карда шудааст.

Моддаи 3. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ ба Конститутсияи (Сарқонуни) Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 4. Принсипҳои фаъолияти арбитраж

Фаъолияти арбитраж ба принсипҳои зерин асос меёбад:

- баробарҳуқуқии тарафҳо;

- интихоби озоди ҳайати арбитраж, ҳуқуқи татбиқшаванда, расмиёт ва забони мурофиаи арбитражӣ аз ҷониби тарафҳо;

- тобеияти шартномавии парвандаҳои баррасишаванда;

- афзалияти принсипҳои умумиэътирофгардидаи ҳуқуқи байналмилалӣ;

- мустақилияти арбитраж ва арбитрҳо;

- махфиёна будани муҳокимаи арбитражӣ;

- мусоидат ба хотимаёбии баҳс бо роҳи созиши оштии тарафҳо;

- қатъӣ будани ҳалномаи арбитражии аз ҷониби арбитраж қабулгардида.

БОБИ 2. ТАРТИБИ ТАЪСИСИ АРБИТРАЖ ВА МАҚОМОТИ ОН

Моддаи 5. Вазъи ҳуқуқии арбитраж
  1. Арбитраж ташкилоти ғайритиҷоратӣ буда, фаъолияташро музднок амалӣ менамояд.
  2. Арбитражи доимоамалкунанда шахси ҳуқуқӣ мебошад.
  3. Ҳама гуна дахолат ба фаъолияти арбитражи доимоамалкунанда манъ аст.
Моддаи 6. Таъсиси арбитражи доимоамалкунанда
  1. Арбитражи доимоамалкунанда дар назди Палатаи савдо ва саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис дода шуда, мақсади асосии фаъолияти он мусоидат намудан ба рушди савдои хориҷӣ ва дигар робитаҳои байналмилалии иқтисодӣ бо шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии хориҷӣ мебошад.
  2. Арбитражи доимоамалкунанда дорои Оинномаи аз ҷониби муассиси он тасдиқкардашуда мебошад ва ҳамчун шахси ҳуқуқӣ бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз қайди давлатӣ мегузарад.
Моддаи 7. Сохтори арбитражи доимоамалкунанда

Сохтори арбитражи доимоамалкунанда, ваколати мақомоти он тибқи Оиннома ва Дастури арбитраж мутобиқ ба муқаррароти Қонуни мазкур муайян карда мешавад.

Моддаи 8. Мақомоти арбитражи доимоамалкунанда
  1. Мақомоти арбитражи доимоамалкунанда аз раис, муовинони раис ва Раёсат иборат мебошад.
  2. Раёсати арбитражи доимоамалкунанда аз раиси арбитражи мазкур, муовинони ӯ ва дигар аъзои Раёсат иборат мебошад, ки аз ҳисоби арбитрҳо таъин карда мешаванд.
  3. Раиси арбитражи доимоамалкунанда аз ҷониби муассиси ҳамин арбитраж таъин карда мешавад. Муовинони раис ва аъзои Раёсат бо пешниҳоди раиси арбитражи доимоамалкунанда аз ҷониби муассиси ҳамин арбитраж таъин карда мешаванд.
  4. Раис, муовинони ӯ ва аъзои Раёсати арбитражи доимоамалкунанда ба мӯҳлати панҷ сол таъин карда мешаванд.
Моддаи 9. Ваколати мақомоти арбитражи доимоамалкунанда
  1. Раёсати арбитражи доимоамалкунанда бо пешниҳоди раиси ҳамин арбитраж рӯйхати тавсиявии арбитрҳоро тасдиқ намуда, дигар вазифаҳоро мутобиқи Оинномаи арбитражи доимоамалкунанда анҷом медиҳад.
  2. Раиси арбитражи доимоамалкунанда ҳама гуна амалҳоро оид ба идоракунии арбитраж, ба истиснои амалҳое, ки тибқи Қонуни мазкур ё Оинномаи арбитражи доимоамалкунанда ба ваколати истисноии Раёсати арбитражи мазкур мансуб дониста шудаанд, анҷом медиҳад.
  3. Муовинони раиси арбитражи доимоамалкунанда вазифаҳоеро анҷом медиҳанд, ки аз ҷониби раиси ҳамин арбитраж барои амалисозии онҳо ваколатдор шудаанд.
Моддаи 10. Арбитражи якборамалкунанда

Арбитражи якборамалкунанда бо тартиби дар Қонуни мазкур пешбинишуда таъсис дода мешавад.

БОБИ 3. СОЗИШНОМАИ АРБИТРАЖӢ

Моддаи 11. Мазмун ва шакли созишномаи арбитражӣ

Созишномаи арбитражӣ дар шакли хаттӣ баста мешавад. Созишнома басташуда ҳисоб мешавад, агар шартҳои он дар ҳуҷҷати байни тарафҳо имзошуда, ё тариқи мубодила бо мактубҳо, хабардор намудан тавассути телетайп, телеграф ё бо истифодаи дигар воситаҳои алоқаи электронӣ, ки бақайдгирии чунин созишномаро таъмин менамояд ва ё тавассути мубодилаи аризаи даъвогӣ ва бозхонди даъво, ки дар он яке аз тарафҳо мавҷудияти созишномаро тасдиқ намуда, тарафи дигар онро рад накардааст, пешбинӣ шуда бошад. Истинод дар шартнома ба ҳуҷҷате, ки тавзеҳоти арбитражиро дорад, ба шарте созишномаи арбитражӣ ба ҳисоб меравад, ки шартнома дар шакли хаттӣ баста шуда бошад ва истиноди мазкур тавзеҳоти номбаршударо қисми таркибии он гардонад.

Моддаи 12. Тартиби баррасии баҳсҳо

Агар тарафҳо дар созишномаи арбитражӣ супоридани баҳсро барои баррасӣ ба арбитраж пешбинӣ намуда бошанд, дар сурати дар созишнома набудани тартиби дигари баррасии баҳс, тибқи Дастури арбитраж баррасии баҳс мувофиқашуда эътироф карда мешавад.

Моддаи 13. Чораҳо оид ба таъмини даъво

Муроҷиати тарафҳо бо дархости андешидани чораҳо оид ба таъмини даъво то ва ё дар давраи баррасии парванда дар арбитраж ба суди босалоҳият, инчунин баровардани таъинот аз ҷониби суди босалоҳият оид ба андешидани чораҳои қабулгардида наметавонад созишномаи арбитражиро бекор кунад.

Моддаи 14. Пешниҳоди даъво оид ба моҳияти баҳс ба суди босалоҳият
  1. Суди босалоҳияте, ки ба он вобаста ба масъалаи предмети созишномаи арбитражӣ даъво пешниҳод карда шудааст, агар ҳар яке аз тарафҳо дар ин бора на дертар аз пешниҳоди аризаи аввалаи худ вобаста ба моҳияти баҳс хоҳиш карда бошанд, даъворо бе баррасӣ мемонад. Суди босалоҳият агар ба хулосае ояд, ки созишномаи арбитражӣ беэътибор аст ё эътибори худро гум намудааст ва ё иҷронашаванда аст, қонеъ гардонидани чунин хоҳишро рад мекунад.
  2. Пешниҳоди даъво ба суди босалоҳият оид ба масъалае, ки предмети созишномаи арбитражӣ мебошад, барои баррасии ин парванда ва қабули ҳалномаи арбитражӣ монеа шуда наметавонад.

БОБИ 4. ҲАЙАТИ АРБИТРАЖИ ТИҶОРАТӢ ВА ВАКОЛАТИ ОН

Моддаи 15. Арбитрҳо
  1. Ба ҳайси арбитр шахси воқеие интихоб (таъин) карда мешавад, ки ба синни бисту панҷ расида, дорои таҳсилоти олӣ мебошад ва нисбати тарафҳо мустақил буда, бевосита ё бавосита ба натиҷаи баррасии парванда манфиатдор намебошад ва барои иҷрои ӯҳдадориҳои арбитр розигӣ додааст.
  2. Арбитре, ки баҳсро танҳо баррасӣ менамояд, бояд таҳсилоти олии ҳуқуқшиносӣ ва собиқаи кории на камтар аз дусолаи ҳуқуқшиносӣ дошта бошад. Дар ҳолати баррасии дастҷамъонаи баҳс раиси арбитраж бояд таҳсилоти олии ҳуқуқшиносӣ дошта бошад.
  3. Талабот нисбати номзадҳо ба арбитр метавонанд аз ҷониби тарафҳо бевосита мувофиқа карда шаванд ё бо Дастури арбитраж муайян карда шаванд.
  4. Арбитр шахсе шуда наметавонад, ки:

- тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун судяи суди босалоҳият интихоб ё таъин гардидааст;

- тибқи тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҷониби суд ғайри қобили амал ё дорои қобилияти амали маҳдуд эътироф гардида бошад;

- доғи судии бардоштанашуда ё барҳамнахӯрда дошта бошад;

- узви Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон бошад;

- хизматчии давлатӣ бошад.

Моддаи 16. Интихоби арбитрҳо
  1. Шумораи ҳайати арбитраж барои ҳалли баҳс бо созиши тарафҳо муайян гардида, ҳангоми набудани чунин созиш се арбитрро дар бар мегирад.
  2. Ҳеҷ касро бинобар мансубият ба шаҳрвандӣ ё табаияташ аз ҳуқуқи арбитр шудан маҳрум кардан мумкин нест, агар тарафҳо дар ин хусус ба созиши дигаре наомада бошанд.
  3. Тарафҳо метавонанд бо созиши ҳамдигар тартиби интихоби арбитр ё арбитрҳоро бо шарти риояи муқаррароти қисмҳои 4 ва 5 ҳамин модда муайян намоянд.
  4. Ҳангоми набудани созиш оид ба тартиби интихоби арбитр ё арбитраж:

- агар бо созиши тарафҳо ё санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, дар ҳолати аз се нафар иборат будани ҳайати арбитраж, даъвогар дар аризаи худ як арбитрро нишон медиҳад, ҷавобгар оид ба арбитри дуюм вобаста ба даъво хабар медиҳад ва ду арбитри ба ҳамин тартиб интихобшуда арбитри сеюмро (арбитр-раисро) интихоб менамоянд. Агар тарафҳо дар мӯҳлати 30 рӯзи аз ҷониби ҷавобгар гирифтани нусхаи аризаи даъвогӣ арбитрҳоро таъин накунанд ё ду арбитр дар мӯҳлати 10 рӯз арбитри сеюмро интихоб накунанд, ҳайати арбитражи доимоамалкунанда аз ҷониби раиси ҳамин арбитраж таъин карда мешавад;

- агар бо созиши тарафҳо ё санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, дар ҳолати интихоби ҳайати арбитражи доимоамалкунанда ё арбитражи якборамалкунанда тарафҳо оид ба арбитр дар мӯҳлати 30 рӯз аз лаҳзае, ки ҷавобгар аризаи даъвогиро гирифтааст ё мебоист гирад, ба созиш наоянд, арбитри арбитражи доимоамалкунанда ё арбитражи якборамалкунанда аз ҷониби раиси ҳамин арбитраж интихоб карда мешавад.

  1. Агар бо созиши тарафҳо ё шартномаи байналмилалӣ тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад, дар сурати мавҷудияти тартиби мувофиқашудаи интихоби арбитр аз ҷониби тарафҳо (мутобиқи қисми 1 ҳамин модда), агар яке аз тарафҳо чунин тартибро риоя накунад ва ё тарафҳо ё ду арбитр ба созиш наоянд, ё ин ки шахси сеюм ягон амалеро дар доираи тартиби интихоби арбитр риоя накунад, аз ҷониби раиси ҳамин арбитраж нисбати ҳайати арбитраж барои баррасии баҳси мушаххас чораҳои зарурӣ андешида мешавад.
  2. Ҳангоми интихоб ва таъин намудани арбитр раиси арбитражи доимоамалкунанда талаботеро ба инобат мегирад, ки зимни риояи онҳо таъини арбитри баландихтисос, мустақил ва беғараз таъмин мешавад.
  3. Қарорҳое, ки мутобиқи қисмҳои 2, 3 ва 4 ҳамин модда қабул гардидаанд, мавриди шикоят қарор дода намешаванд.
Моддаи 17. Асосҳои рад намудани арбитр, эксперт (коршинос), тарҷумон
  1. Рад намудани арбитр танҳо дар ҳолатҳое ҷой дошта метавонад, ки нисбати беғаразӣ ё мустақилияти ӯ шубҳаи асоснок мавҷуд бошад, аз рӯи шарти созишномаи тарафҳо соҳибихтисос набошад. Тараф метавонад ба арбитре, ки таъин (интихоб) намудааст ва ё дар таъини (интихоби) он иштирок кардааст, танҳо вобаста ба ҳолатҳое, ки ба ӯ баъди таъини (интихоби) арбитр маълум гаштааст, раддия изҳор намояд.
  2. Шахсе, ки аз эҳтимоли арбитр таъин (интихоб) шуданаш огоҳ гаштааст, ӯҳдадор аст вобаста ба ҳолатҳое, ки метавонанд боиси шубҳаи асоснок оид ба беғаразӣ, мустақилият ё салоҳиятнокии ӯ гарданд, иттилоъ диҳад. Агар арбитр аз чунин ҳолат то таъин (интихоб) шуданаш огоҳ накунад, вай ӯҳдадор аст ҳарчи зудтар ба тарафҳо оид ба ҳамаи ҳолатҳо дар ҷараёни баррасии парванда иттилоъ расонад.
  3. Арбитр метавонад худрадкунӣ изҳор намояд.
  4. Эксперт (коршинос) ва тарҷумон низ вобаста ба асосҳое, ки дар қисми 1 ҳамин модда муайян гардидаанд, метавонанд мавриди радкунӣ қарор гиранд.
Моддаи 18. Тартиби рад намудани арбитр, эксперт (коршинос), тарҷумон
  1. Тарафҳо метавонанд бо созиши худ тартиби рад кардани арбитр, эксперт (коршинос) ва тарҷумонро муайян намоянд.
  2. Ҳангоми мавҷуд набудани созиш оид ба тартиби рад кардани арбитр тарафи манфиатдор ҳуқуқ дорад ҳангоми мавҷуд будани асосҳо дар мӯҳлати 15 рӯз ба ҳайати арбитраж дар бораи рад намудани арбитр аризаи хаттӣ пешниҳод намояд. Ин мӯҳлат аз рӯзи хабардор шудани тарафи манфиатдор дар бораи таъин намудани арбитри дахлдор ҳисоб карда мешавад. Агар арбитре, ки нисбати ӯ раддия изҳор шудааст, дар бораи худрадкунӣ хабар надиҳад, инчунин агар дигар тараф бо худрадкунӣ розӣ набошад, масъала аз ҷониби ду арбитри ҳайати арбитраж то оғози таҳқиқи парванда ҳал карда мешавад. Агар онҳо то оғози таҳқиқи парванда ба созиш наоянд ё агар раддия нисбати ду ва зиёда арбитр ё нисбати арбитри танҳо изҳор шуда бошад, масъаларо дар бораи рад кардани арбитри (арбитрҳои) арбитражи доимоамалкунанда ё арбитри (арбитрҳои) арбитражи якборамалкунанда ҷиҳати баррасии баҳси мушаххас раиси арбитражи мазкур ҳал менамояд.
  3. Масъалаи рад кардани эксперт (коршинос) ё тарҷумон аз ҷониби ҳайати пурраи арбитраж ҳал карда мешавад. Ҳангоми баррасии масъала дар бораи рад кардани арбитр (арбитрҳо), эксперт (коршинос). ва тарҷумон аз ҷониби арбитраж таҳқиқи парванда мавқуф гузошта мешавад.
  4. Аз рӯи қарори раиси арбитраж дар бораи рад кардани арбитр (арбитрҳо), эксперт (коршинос) ва тарҷумон шикоят оварда намешавад.
Моддаи 19. Қатъ гардидани ваколати арбитр
  1. Агар арбитр имконияти воқеии анҷом додани вазифаҳои дахлдорро надошта бошад ё бо сабабҳои дигар истеҳсолоти парвандаро кашол диҳад, бояд аз қабули ваколатҳо ё амалӣ намудани вазифаҳои дахлдор даст кашад. Ваколати арбитр инчунин бо созиши тарафҳо қатъ мегардад. Агар тарафҳо ба созиш наомада бошанд, ҳар яке аз тарафҳои баҳси арбитражи доимоамалкунанда метавонад ба раиси арбитражи мазкур, тарафи баҳси арбитражи якборамалкунанда бошад, метавонад бо дархост оид ба қабули қарор дар бораи қатъи ваколатҳои арбитр ба раиси арбитраж муроҷиат намояд. Аз болои қарори мазкур шикоят оварда намешавад.
  2. Дигар ҳолатҳои қатъ гардидани ваколатҳои арбитри арбитражро Дастури арбитраж муайян менамояд.
  3. Ваколати арбитрҳо ва арбитри танҳо дар ҳолати раддия ё худрадкунӣ низ қатъ мегардад.
Моддаи 20. Иваз кардани арбитр

Агар ваколатҳои арбитр бо асосҳо ва тартиби пешбининамудаи моддаҳои 16-19 Қонуни мазкур қатъ гарданд, арбитри дигар мутобиқи тартибе, ки ба таъин намудани арбитри ивазшаванда татбиқ шуда буд, таъин карда. мешавад.

Моддаи 21. Ҳуқуқи арбитраж ҷиҳати баровардани қарор дар бораи ваколати худ
  1. Арбитраж метавонад дар бораи ваколати худ, аз ҷумла аз рӯи изҳори норозигӣ нисбати мавҷудият ё ҳақиқӣ будани созишномаи арбитражӣ қарор қабул намояд. Барои ин мақсадҳо тавзеҳоти арбитражӣ бояд ҳамчун созише, ки ба шартҳои дигари шартнома вобастагӣ надорад, маънидод карда шавад. Ҳалномаи арбитражӣ дар бораи беэътибор донистани шартнома боиси беэътибории тавзеҳоти арбитражӣ аз рӯи қонун намегардад. Аризаи тараф дар бораи ваколат надоштани ҳайати арбитраж пеш аз изҳор намудани норозигӣ аз рӯи даъво пешниҳод шуда метавонад. Аз ҷониби тараф таъин намудани арбитр ё иштироки ӯ дар таъин намудани арбитр тарафро аз ҳуқуқи пешниҳоди чунин ариза маҳрум намесозад.
  2. Ариза дар хусуси ба суиистифодаи ваколатҳо роҳ додани ҳайати арбитраж бояд фавран пас аз он дода шавад, ки масъалаи ба ақидаи тараф, аз доираи ваколати арбитраж бароянда дар рафти баррасии парванда ба миён гузошта мешавад. Ҳайати арбитраж метавонад дар ҳамаи ин ҳолатҳо аризаи дертар пешниҳодшударо қабул намояд, агар вай сабаби дер монданро узрнок эътироф намояд.
  3. Аз рӯи аризаҳои дар қисмҳои 1 ва 2 ҳамин модда пешбинигардида ҳайати арбитраж то баровардани ҳалнома аз рӯи моҳияти баҳс таъинот қабул менамояд.
  4. Агар ҳайати арбитраж худро салоҳиятнок шуморад, ҳар кадоме аз тарафҳо дар мӯҳлати 15 рӯзи баъди гирифтани огоҳинома метавонад аз Раёсати ҳамин арбитраж қабул намудани қарори қатъиро оид ба ваколат хоҳиш намояд.
  5. То ҳалли масъалаи вобаста ба ваколати арбитраж баррасии парванда боздошта мешавад.
Моддаи 22. Ваколатҳои арбитраж оид ба тадбирҳои таъминотӣ
  1. Агар бо созиши тарафҳо тартиби дигар пешбинӣ нашуда бошад, ҳайати арбитраж метавонад бо хоҳиши ҳар кадоме аз тарафҳо дар бораи қабул намудани тадбири таъминоти аз ҷониби ягон тараф оид ба предмети баҳсе, ки онро зарур мешуморад, таъинот барорад. Ҳайати арбитраж метавонад аз ҳар кадоми тарафҳо пешниҳод намудани таъминоти заруриро вобаста ба ин тадбирҳо талаб намояд.
  2. Ҳайати арбитраж ё тараф бо розигии он метавонад ба суди босалоҳият ё суди дахлдори давлати хориҷӣ бо дархости таъмини даъво ё далелҳо муроҷиат намояд
  3. Суди босалоҳият дар доираи салоҳияти худ ва мутобиқи тартиби муқарраркардаи қонунгузории мурофиавии Ҷумҳурии Тоҷикистон чунин дархостро баррасӣ менамояд.

БОБИ 5. ХАРОҶОТИ БАРРАСИИ БАҲСҲО ДАР АРБИТРАЖ

Моддаи 23. Таркиби хароҷоти баррасии арбитражӣ
  1. Таркиби хароҷоти баррасии арбитражӣ аз инҳо иборат мебошад:

- ҳаққи (гонорари) хизмати арбитр (арбитрҳо);

- хароҷоти арбитрҳо бинобар иштирокашон дар баррасии арбитражӣ, аз ҷумла хароҷоти роҳкиро то маҳалли баррасии баҳс, истиқомат ва ғизо;

- маблағе, ки ба экспертон (коршиносон), мутахассисон ва тарҷумонҳо пардохт мешавад;

- хароҷоти арбитр вобаста ба азназаргузаронӣ ва таҳқиқи далелҳои хаттӣ ва шайъӣ дар маҳалли воқеъ гардидани онҳо;

- хароҷоти шоҳидон;

- хароҷоти пардохти ҳаққи хизмати намояндаи тарафе, ки ҳалномаи арбитражӣ ба манфиати ӯ қабул шудааст;

- хароҷот барои таъминоти ташкилӣ ва моддии баррасии арбитражӣ.

  1. Дар арбитражи андозаи ҳаққи хизмати арбитр мутобиқи ҷадвали қиёсии ҳаққи хизмати арбитр, ки Дастури арбитраж пешбинӣ кардааст, муайян карда мешавад.
  2. Ҳангоми дар Дастури арбитраж мавҷуд набудани нишондод оид ба андозаи ҳаққи хизмати арбитр, арбитраж метавонад андозаи ҳаққи хизмати арбитрро дар ҳар кадом ҳолати мушаххаси баррасии баҳс бо назардошти арзиши даъво, мураккабии баҳс, вақти барои баррасии арбитражӣ сарфкардаи арбитр ва дигар ҳолатҳои дахлдори парванда муайян намояд.
Моддаи 24. Тақсими хароҷоти ҳалли баҳс дар арбитраж
  1. Агар тартиби дигаре бо созиши тарафҳо пешбинӣ нашуда бошад, хароҷоти ҳалли баҳс дар арбитраж мутаносибан ба талаботи қонеъкардашуда ё радкардашуда, аз ҷониби арбитраж тақсим карда мешавад.
  2. Агар талабот оид ба рӯёнидани хароҷоти сарфшуда дар ҷараёни баррасии арбитражӣ изҳор ва аз ҷониби арбитраж қонеъ гардонда шуда бошад, хароҷот барои пардохти ҳаққи хизматрасонии намояндаи тарафе, ки ҳалномаи арбитражӣ ба манфиати вай қабул гардидааст, инчунин дигар хароҷоти бо баррасии арбитражӣ алоқаманд бо ҳалномаи арбитражӣ ба зиммаи тарафи дигар вогузошта мешавад.
  3. Тақсими хароҷоти баррасии баҳс дар қарор ё ҳалномаи арбитраж дарҷ мегардад.

БОБИ 6. БАРРАСИИ ПАРВАНДА ДАР АРБИТРАЖ

Моддаи 25. Баробарҳуқуқии тарафҳо

Ҳайати арбитраж принсипи баробарҳуқуқии тарафҳоро ба роҳбарӣ гирифта, ҳангоми баррасии баҳс бояд ба ҳар як тараф ҳамаи имкониятҳоро барои изҳори мавқеъ ва ҳифзи ҳуқуқҳояшон пешниҳод намояд.

Моддаи 26. Муайян намудани қоидаҳои баррасии арбитражӣ
  1. Ҳангоми риояи муқаррароти Қонуни мазкур тарафҳо метавонанд бо салоҳдиди худ оид ба тартиби баррасии парванда аз ҷониби ҳайати арбитраж ба созиш оянд.
  2. Дар сурати набудани чунин созиш ҳайати арбитраж баррасии парвандаро бо тартибе анҷом медиҳад, ки онро барои баровардани қарори қонунӣ ва асоснок зарур мешуморад. Дар баробари ин ҳайати арбитражи якборамалкунанда ӯҳдадор аст, ки муқаррароти Қонуни мазкурро риоя намуда, фикру мулоҳизаҳои тарафҳоро ба инобат гирад, ҳайати арбитражи доимоамалкунанда бошад, муқаррароти Дастури арбитражро риоя намояд.
Моддаи 27. Маҳалли баргузории баррасии арбитражӣ
  1. Тарафҳо метавонанд бо салоҳдиди худ оид ба маҳалли баргузории муҳокимаи арбитражӣ ба созиш оянд. Ҳангоми набудани чунин созиш маҳалли баргузории баррасии арбитражӣ аз ҷониби ҳайати арбитраж бо назардошти ҳолатҳои парванда ва ақидаи тарафҳо муайян карда мешавад.
  2. Агар тарафҳо ба созиши дигаре нарасида бошанд, муҳокимаи арбитражӣ метавонад дар ҷойе баргузор шавад, ки ҳайати арбитраж барои гузаронидани машварати арбитрҳо, шунидани шоҳидон, экспертон (коршиносон) ё тарафҳо, инчунин барои азназаргузаронии молҳо, дигар молу мулк ва ё ҳуҷҷатҳо зарур мешуморад.
Моддаи 28. Забони баррасии арбитражӣ
  1. Тарафҳо метавонанд бо салоҳдиди худ оид ба забон ё забонҳое, ки дар ҷараёни баррасии арбитражӣ истифода мешаванд, ба созиш оянд. Дар ҳолати набудани чунин созиш забон ё забонҳое, ки ҳангоми баррасӣ бояд истифода шаванд, аз тарафи арбитраж муайян карда мешаванд. Чунин намуди созиш ё муайянкунӣ, агар дар онҳо тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, нисбати ҳама гуна муроҷиати хаттии тарафҳо, ҳама гуна баррасии парванда ва ҳалномаи арбитражӣ, қарор ва ё дигар хабари арбитраж дахл дорад.
  2. Арбитраж метавонад амр кунад, ки ҳама гуна далелҳои ҳуҷҷатӣ бо тарҷума ба забон ё забонҳое, ки тарафҳо вобаста ба онҳо ба мувофиқа расидаанд ё аз ҷониби арбитраж муайян гардидаанд, пешниҳод карда шаванд.
Моддаи 29. Оғози баррасии арбитражӣ
  1. Агар тарафҳо ба мувофиқаи дигар нарасида бошанд, истеҳсолот оид ба парванда дар арбитраж барои баррасии баҳси мушаххас аз ҳамон рӯзе оғоз мегардад, ки ҷавобгар аризаи даъвогиро гирифтааст.
  2. Истеҳсолот оид ба парванда дар арбитражи доимоамалкунанда бо тартибе, ки дар Дастури арбитраж муайян гардидааст, оғоз меёбад.
Моддаи 30. Шакл ва мазмуни аризаи даъвогӣ
  1. Даъвогар талаботи худро дар аризаи даъвогӣ дар шакли хаттӣ баён намуда, онро ба арбитраж месупорад. Нусхаи аризаи даъвогӣ аз ҷониби арбитраж ба ҷавобгар супорида мешавад.
  2. Дар аризаи даъвогӣ бояд маълумоти зерин нишон дода шаванд:

- номи арбитраже, ки ба он ариза пешниҳод карда мешавад;

- санаи додани аризаи даъвогӣ;

- насаб, ном, номи падари даъвогар, маҳалли истиқомат ё маҳалли ҷойгиршавии он, инчунин насаб, ном, номи падари намоянда ва суроғаи он, агар аризаро намоянда пешниҳод карда бошад;

- насаб, ном, номи падари ҷавобгар, маҳалли истиқомат ё маҳалли ҷойгиршавии он;

- номи ташкилот, суроғаи почта ва маълумоти (реквизитҳои) бонкӣ (агар тарафҳо шахси ҳуқуқӣ бошанд);

- моҳияти вайрон кардани ҳуқуқ, озодӣ ва манфиатҳои қонунии даъвогар ва талаботи ӯ;

- ҳолатҳое, ки даъвогар талаботи худро асоснок месозад ва далелҳое, ки ин ҳолатҳоро тасдиқ мекунанд;

- нархи даъво, агар даъво боиси арзёбӣ бошад, инчунин ҳисоби маблағҳои ситонидашаванда ё баҳснок.

  1. Дар аризаи даъвогӣ рақами телефонҳо, факсҳо, почтаи электронии даъвогар, намояндаи ӯ, ҷавобгар, дигар маълумотро, ки барои баррасӣ ва ҳалли парванда аҳамият доранд, зикр кардан мумкин аст.
  2. Аризаи даъвогиро даъвогар ё намояндаи ӯ, ки барои имзои ариза ва пешниҳоди он ба арбитраж ваколатдор мебошад, имзо мекунад. Агар даъвогар шахси ҳуқуқӣ бошад, имзо бо мӯҳри шахси ҳуқуқӣ тасдиқ карда мешавад.
  3. Мувофиқи Дастури арбитраж вобаста ба мазмуни аризаи даъвогӣ талаботи иловагӣ пешбинӣ кардан мумкин аст.
Моддаи 31. Ҳуҷҷатҳое, ки ба аризаи даъвогӣ замима карда мешаванд

Ба аризаи даъвогӣ ҳуҷҷатҳои зерин замима мегарданд:

- нусхаи аризаи даъвогӣ мутаносибан ба теъдоди ҷавобгарон;

- ваколатнома ё дигар ҳуҷҷати тасдиқкунандаи ваколати намояндаи даъвогар;

- ҳисоби маблағҳои ситонидашаванда ё баҳсноке, ки аз ҷониби даъвогар, намояндаи ӯ имзо шудаанд, бо нусхаҳо мутаносибан ба теъдоди ҷавобгарон.

Моддаи 32. Изҳори назар ба аризаи даъвогӣ
  1. Ҷавобгар ҳуқуқ дорад ба даъвогар ва арбитраж изҳори назар ба аризаи даъвогӣ пешниҳод намуда, дар он норозигии худро ба даъво баён намояд. Изҳори назар ба аризаи даъвогӣ ба даъвогар ва арбитраж бо тартиб ва мӯҳлатҳо муқаррарнамудаи Дастури арбитраж пешниҳод карда мешавад. Агар мӯҳлати пешниҳоди изҳори назар ба аризаи даъвогӣ бо Дастури арбитраж муайян нашуда бошад, он гоҳ изҳори назар дар мӯҳлати то 10 рӯз баъди гирифтани нусхаи аризаи даъвогӣ пешниҳод карда мешавад.
  2. Дар ҷараёни баррасии парванда тараф ҳуқуқ дорад талаботи даъво ё норозигиашро нисбати даъво тағйир диҳад ё ба он илова намояд ва ё аз даъво ё норозигӣ даст кашад.
Моддаи 33. Баргардонидани аризаи даъвогӣ
  1. Арбитраж аризаи даъвогиро дар ҳолатҳои зерин бармегардонад:

- байни тарафҳо созишномаи арбитражӣ мавҷуд набошад;

- даъво ба арбитраже пешниҳод шуда бошад, ки он дар созишномаи арбитражӣ пешбинӣ нашудааст;

- предмети даъво аз доираи созишномаи арбитражӣ баромада бошад;

- аризаи даъвогӣ аз ҷониби шахсе ба имзо расида бошад, ки барои имзо кардани он ваколат надорад;

- даъвогар оид ба баргардонидани аризаи даъвогӣ ариза пешниҳод карда бошад;

- дар истеҳсолоти ҳамин арбитраж ё арбитражи дигар парвандае мавҷуд бошад, ки байни ҳамин тарафҳо вобаста ба ҳамин предмет ва асосҳо баҳс меравад.

  1. Ҳангоми баргардонидани аризаи даъвогӣ арбитраж таъинот мебарорад.
  2. Баргардонидани аризаи даъвогӣ барои муроҷиати такрории даъвогар ба арбитраж бо аризаи даъвогӣ ба ҳамин ҷавобгар оид ба ҳамин предмет ва асосҳо монеъ шуда наметавонад, агар аризадиҳанда норасоиҳои ҷойдоштаро, ки дар таъиноти арбитраж оиди баргардонидани аризаи даъвогӣ зикр шудаанд, бартараф намуда бошад.
Моддаи 34. Аризаи даъвогӣ ва изҳори норозигӣ ба он
  1. Талабот ба аризаи даъвогӣ аз ҷониби тарафҳо мувофиқа карда мешавад ё аз ҷониби арбитражи якборамалкунанда ва дар арбитражи доимоамалкунанда бошад, бо Дастури арбитраж муайян карда мешавад.
  2. Ҳангоми набудани созиши дигар, дар ҷараёни баррасии парванда ҳар яке аз тарафҳо метавонад талаботи даъво ё норозигӣ ба даъворо тағйир диҳад ё ба он илова намоянд.
Моддаи 35. Гирифтани иттилооти хаттӣ
  1. Иттилооти хаттӣ он вақт гирифташуда ба ҳисоб меравад, ки ба шахси (воқеӣ ё ҳуқуқии) қабулкунанда шахсан ё ба маҳалли зисти доимии ӯ ё ба ҷойи воқеъ гардидани корхонаи ӯ ва ё суроғаи почтавиаш дастрас шуда бошад, агар бо созиши тарафҳо тартиби дигар муқаррар нашуда бошад. Ҳангоме, ки муайян кардани ҷойи расонидани иттилооти хаттӣ дар ҳақиқат ғайриимкон бошад, он гоҳ иттилооти хаттӣ дар сурате гирифташуда ба ҳисоб меравад, ки ба маҳалли муайяни зисти охирин ё ба ҷойи воқеъ гардидани корхона ё суроғаи почтавии ӯ тавассути мактуби фармоишӣ ирсол шуда бошад.
  2. Иттилоот дар рӯзи расонидани он ё кӯшиши расонидан (додан) ба қабулкунандаи он мутобиқи қисми 1 ҳамин модда гирифташуда ба ҳисоб меравад.
Моддаи 36. Даст кашидан аз ҳуқуқ ба норозигӣ

Агар тараф донад, ки ягон муқаррароти Қонуни мазкур, ки аз он тарафҳо метавонанд даст кашанд ё ягон талаботи бо созишномаи арбитражӣ пешбинигардида риоя нагардидааст, вале бо вуҷуди он дар таҳқиқи парванда иштироки худро бе изҳори норозигӣ оид ба риоя нагаштани чунин норозигӣ бо деркунии беасос ё дар мӯҳлати дар Қонуни мазкур ё Дастури арбитраж пешбинишуда идома диҳад, он гоҳ бо гузаштани ин мӯҳлат ӯ аз ҳуқуқ ба норозигӣ дасткашида ҳисобида мешавад.

Моддаи 37. Баррасӣ ва таҳқиқи парванда тибқи хуҷҷатҳо
  1. Бо шарти риояи созиши тарафҳо арбитраж дар хусуси гузаронидани баррасии шифоҳии парванда барои пешниҳоди далелҳо ё музокироти шифоҳӣ ва ё дар бораи амалӣ намудани баррасии парванда танҳо дар асоси ҳуҷҷатҳо ва дигар мавод қарор қабул мекунад. Аммо дар ҳолатҳое, ки тарафҳо барои гузаронидани музокироти шифоҳӣ ба созиш наомаданд, арбитраж бояд чунин баррасиро дар ҳар як марҳилаи баррасии арбитражӣ, агар дар ин бора яке аз тарафҳо хоҳиш намояд, гузаронад.
  2. Огоҳинома оид ба ҳамагуна баррасӣ ё муҳокимаи арбитражӣ, ки бо мақсади азназаргузаронии молҳо, дигар молу мулк ва ё ин ки ҳуҷҷатҳо гузаронида мешаванд, бояд ба тарафҳо тавре равона карда шавад, ки онҳо барои ҳозиршавӣ ба баррасӣ ё муҳокимаи дахлдор вақти кофӣ дошта бошанд.
  3. Ҳамаи аризаҳо, ҳуҷҷатҳо ва дигар иттилооте, ки аз ҷониби яке аз тарафҳо ба арбитраж пешниҳод мешаванд, бояд ба тарафи дигар супорида шаванд. Ба тарафҳо ҳама гуна хулосаҳои экспертон (коршиносон) ё дигар ҳуҷҷатҳо, ки аҳамияти далелро доранд ва арбитраж ҳангоми қабули ҳалномаи арбитражӣ ба онҳо такя менамояд, бояд супорида шаванд.
Моддаи 38. Пешниҳод накардани норозигӣ оид ба даъво, дигар ҳуҷҷатҳо ё ҳозир нашудани тарафҳо
  1. Ҳангоме, ки ҷавобгар норозигии худро нисбати даъво бе нишон додани сабабҳои узрнок ва набудани мувофиқаи байни тарафҳо пешниҳод накунад, ҳайати арбитраж баррасии парвандаро идома дода, пешниҳод нашудани норозигиро ба даъво, ҳамчун эътирофи талаботи даъвогар ҳисоб намекунад.
  2. Дар ҳолате, ки тарафи ба арбитраж даъватгардида бо сабабҳои аз ҷониби арбитраж узрнок эътирофнашуда ба баррасӣ ҳозир нашавад, ё далелҳои ҳуҷҷатиро пешниҳод нанамояд, ҳайати арбитраж ҳуқуқ дорад баррасии парвандаро идома дода, ҳалномаи арбитражиро дар асоси далелҳои мавҷудбуда қабул намояд.
Моддаи 39. Ҳуқуқи тарафҳои баррасии арбитражӣ

Тарафҳое, ки дар баррасии арбитражӣ иштирок менамоянд, ҳуқуқ доранд:

- бо маводи парванда шинос шаванд ва онҳоро нусхабардорӣ намоянд;

- далелҳо пешниҳод намоянд;

- ба арбитрҳо дархост ва раддия изҳор намоянд;

- ба иштирокчиёни муҳокимаи арбитражӣ саволҳо дода, баёноти шифоҳӣ ва хаттӣ диҳанд;

- далелҳои худро оид ба ҳамаи масъалаҳое, ки дар ҷараёни муҳокима ба вуҷуд меоянд, пешниҳод намоянд;

- нисбати дархост ва далелҳои тарафи дигар норозигӣ изҳор намоянд;

- мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба суди босалоҳият оид ба иҷрои маҷбурии ҳалномаи арбитраж дархост намоянд;

- бо тартиби дар Қонуни мазкур муқарраргардида аз болои санадҳои арбитражӣ шикоят намоянд.

Моддаи 40. Аз ҷониби арбитраж таъин шудани эксперт (коршинос)
  1. Агар тарафҳое, ки дар баррасии арбитражӣ иштирок менамоян, ба созиши дигаре наомада бошанд, арбитраж метавонад:

- як ё якчанд экспертро (коршиносро) барои пешниҳоди хулоса ба он оид ба масъалаи мушаххасе, ки аз ҷониби арбитраж муайян карда мешавад, таъин намояд;

- аз тараф талаб намояд, ки ба эксперт (коршинос) иттилооти дилхоҳи ба парванда дахлдорро пешниҳод кунад ё ҷиҳати пешниҳод намудан барои азназаргузаронӣ ё азназаргузаронии ҳуҷҷатҳо, молҳо ва ё дигар молу мулк, ки ба парванда дахл доранд, имконият фароҳам оварад.

  1. Ҳангоми набудани мувофиқаи дигари тарафҳо, агар тараф дар ин хусус дархост намояд ё арбитраж инро зарур шуморад, эксперт (коршинос) бояд пас аз пешниҳоди хулосаи хаттӣ ё шифоҳии худ дар баррасии парвандае иштирок намояд, ки дар он ба тарафҳо имконият дода мешавад ба ӯ савол диҳанд ва пешниҳоди мутахассисро барои додани нишондод оид ба масъалаҳои баҳснок мутахассисонро даъват намоянд.
Моддаи 41. Мусоидати суди босалоҳият дар пешниҳоди чораҳои таъминотӣ ва гирифтани далелҳо
  1. Тарафҳои баррасии арбитражӣ ҳуқуқ доранд ба суди босалоҳият оид ба андешидани чораҳо ҷиҳати таъмини даъво бо ариза муроҷиат намоянд.
  2. Ариза оид ба таъмини даъворо, ки дар арбитраж баррасӣ мешавад, тараф ба суди босалоҳияти маҳалли баррасии арбитражӣ ё ҷойгиршавии молу мулке, ки нисбати он чораҳои таъминотӣ қабул мешаванд, пешниҳод мекунад.
  3. Ариза оид ба таъмини даъвое, ки дар арбитраж баррасӣ мешавад, аз ҷониби суди босалоҳият бо баровардани таъинот оид ба таъмини даъво ё рад намудани таъмини он бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории мурофиавии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ мекунад.
  4. Таъинот оид ба таъмини даъво, ки дар арбитраж баррасӣ мешавад, мумкин аст аз ҷониби суди босалоҳият, ки ин таъинотро баровардааст, аз рӯи аризаи яке аз тарафҳо бекор карда шавад.
  5. Арбитраж ё тараф бо розигии арбитраж метавонад ба суди босалоҳият дар хусуси мусоидат намудан барои гирифтани далелҳо муроҷиат намояд. Суди босалоҳият ин муроҷиатро мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ менамояд.
Моддаи 42. Мусоидат барои гирифтани далелҳо
  1. Ҳайати арбитраж ё тараф бо розигии он метавонад ба суди босалоҳият ё суди давлати хориҷӣ дар хусуси мусоидат намудан ба гирифтани далелҳо оид ба масъалаи дар арбитраж баррасишаванда муроҷиат намояд.
  2. Суди босалоҳият дар доираи салоҳияти худ ва бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории мурофиавии Ҷумҳурии Тоҷикистон чунин дархостро баррасӣ менамояд.

БОБИ 7. БАРОВАРДАНИ ҲАЛНОМАИ АРБИТРАЖӢ ВА ҚАТЪ КАРДАНИ БАРРАСИИ ПАРВАНДА

Моддаи 43. Меъёрҳое, ки оид ба моҳияти баҳс татбиқ мешаванд
  1. Арбитраж баҳсро мувофиқи меъёрҳое баррасӣ менамояд, ки тарафҳо ба сифати ҳуқуқи татбиқшаванда нисбати моҳияти баҳс интихоб намудаанд. Ҳама гуна нишондод ба ҳуқуқ ё низоми ҳуқуқии ягон давлат бояд на ҳавола ба меъёрҳои коллизионии он, балки бевосита ҳамчун ҳавола ба ҳуқуқи моддии ҳамон давлат маънидод карда шавад.
  2. Ҳангоми набудани ягон нишондоди тарафҳо арбитраж ҳуқуқеро татбиқ менамояд, ки мутобиқи меъёрҳои коллизионӣ муайян шудааст ва онро татбиқшаванда меҳисобад.
  3. Дар ҳамаи ҳолатҳо арбитраж мутобиқи шартҳои шартнома ва бо назардошти одатҳои тиҷоратие, ки нисбати ҳамин аҳд татбиқ мешаванд, ҳалнома қабул менамояд.
Моддаи 44. Муқаррар кардани мазмуни меъёрҳои ҳуқуқи хориҷӣ
  1. Ҳангоми татбиқи ҳуқуқи хориҷӣ ҳайати арбитраж мазмуни меъёрҳои онро тибқи тафсири расмии он, амалияи татбиқ ва доктринаи давлати дахлдори хориҷӣ муқаррар менамояд.
  2. Тарафҳо ӯҳдадоранд далелҳоеро пешниҳод намоянд, ки мазмуни меъёрҳои ҳуқуқи хориҷиро тасдиқ менамоянд ва ба онҳо барои асосноккунии талаботи худ ё норозигиашон истинод меоранд ва ба тарзи дигар барои муқаррар кардани мазмуни ин меъёрҳо ба ҳайати арбитраж мусоидат намоянд.
  3. Ҳайати арбитраж метавонад бо мақсади муқаррар кардани мазмуни меъёрҳои ҳуқуқи хориҷӣ бо тартиби муқарраргардида барои мусоидат намудан ва шарҳдиҳӣ ба Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, дигар мақомоти ваколатдори давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз ҷумла ба намояндагии расмии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷи кишвар, муроҷиат намояд ё экспертонро (коршиносонро) ҷалб намояд.
Моддаи 45. Ҳалномаи арбитражӣ дар ҳайати дастҷамъона

Ҳайати дастҷамъонаи арбитраж ҳалномаи арбитражиро бо аксарияти овозҳо қабул менамояд. Масъалаҳои мурофиавиро арбитр-раис, агар вай аз ҷониби тарафҳо ва дигар арбитрҳо ваколатдор шуда бошад, ҳал карда метавонад.

Моддаи 46. Созиши оштӣ
  1. Агар дар ҷараёни таҳқиқи парванда тарафҳо созиши оштӣ баста бошанд, ҳайати арбитраж баррасиро қатъ намуда, созиши оштии бадастомадаро дар намуди ҳалномаи арбитражӣ бо шартҳои мувофиқанамудаи тарафҳо сабт менамояд.
  2. Ҳалномаи арбитражӣ дар асоси шартҳои мувофиқанамудаи тарафҳо тибқи муқаррароти моддаи 43 Қонуни мазкур қабул карда мешавад ва бояд нишондодеро дошта бошад, ки он аз ҷониби арбитраж қабул гардидааст.
  3. Ҳалномаи арбитражӣ дар асоси шартҳои мувофиқанамудаи тарафҳо ба монанди дигар ҳалномаҳои ҳайати арбитраж оид ба моҳияти баҳс эътибори баробар дошта, бояд иҷро карда шавад.
Моддаи 47. Ҳалномаи арбитражӣ
  1. Ҳангоми моҳиятан баррасӣ намудани баҳс арбитраж ҳалнома қабул менамояд.
  2. Ҳалномаи арбитраж қатъӣ буда, аз лаҳзаи қабул карданаш эътибори қонунӣ пайдо мекунад ва танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 51 Қонуни мазкур аз болои он шикоят кардан мумкин аст.
Моддаи 48. Шакл ва мазмуни ҳалномаи арбитражӣ
  1. Ҳалномаи арбитражӣ бояд дар шакли хаттӣ қабул карда шавад ва аз ҷониби арбитр ё ҳайати дастҷамъонаи арбитраж имзо гардад. Ҳангоми аз ҷониби ҳайати дастҷамъонаи арбитраж қабул шудани ҳалнома дар он имзои аксарияти арбитрҳо кифоя аст, ба шарте ки сабаби набудани имзои арбитрҳои дигар нишон дода шаванд.
  2. Агар тарафҳо ба созиши дигаре наомада бошанд, инчунин агар аз талаботи моддаи 46 Қонуни мазкур муқаррароти дигаре барнаояд, дар ҳалномаи арбитраж бояд сабабҳое нишон дода шаванд, ки дар асоси он ҳалнома қабул шудааст.
  3. Дар ҳалномаи арбитражӣ бояд санаи қабул ва маҳалли баргузории муҳокимаи арбитражӣ нишон дода шавад. Ҳалномаи арбитражӣ дар маҳалли баргузории муҳокимаи арбитражӣ қабулшуда ҳисобида мешавад.
  4. Баъди қабули ҳалнома ба ҳар як тараф нусхаи он, ки мувофиқи қисми 1 ҳамин модда аз ҷониби арбитрҳо ба имзо расидааст, супорида мешавад.
Моддаи 49. Қатъ гардидани баррасии баҳс дар арбитраж
  1. Оид ба қатъ гардидани парванда арбитраж таъинот қабул мекунад.
  2. Ҳайати арбитраж дар ҳолатҳои зерин оид ба қатъи парванда таъинот мебарорад, агар:

- даъвогар аз талаби худ даст кашад ва ҷавобгар нисбати қатъи баррасии парванда норозигиашро баён накунад, ҳайати арбитраж қонунӣ будани манфиатдории ҷавобгарро оид ба гирифтани ҳалнома дар бораи баҳс эътироф накунад;

- тарафҳо оид ба қатъ намудани таҳқиқи парванда ба созиш омада бошанд;

- арбитраж ба хулоса ояд, ки давом додани баррасии парванда вобаста ба сабабҳои дигар ғайриимкон мебошад.

  1. Таъиноти арбитраж қатъӣ буда, аз лаҳзаи қабул гардиданаш эътибори қонунӣ пайдо мекунад ва танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 51 Қонуни мазкур аз болои он шикоят кардан мумкин аст.
  2. Ваколатҳои ҳайати арбитраж дар як вақт бо анҷоми баррасии парванда, ба истиснои ваколатҳое, ки дар моддаи 44 ва қисми 3 моддаи 46 Қонуни мазкур пешбинӣ гардидаанд, қатъ мегардад.
Моддаи 50. Ислоҳ ва тафсири ҳалномаи арбитражӣ. Ҳалномаи арбитражии иловагӣ
  1. Ҳар як тараф дар мӯҳлати 30 рӯзи пас аз гирифтани ҳалнома, агар тибқи Дастури арбитраж ё бо созиши тарафҳо тартиби дигаре муқаррар нагардида бошад, тарафи дигарро огоҳ намуда, метавонад аз ҳайати арбитраж хоҳиш намояд, ки хатои ҳисобӣ, саҳву ғалати нашрӣ ва ё дигар хатоҳои ба инҳо монандро ислоҳ намоянд, инчунин банд ё қисми мушаххаси ҳалномаи арбитражро тафсир кунад.
  2. Агар ҳайати арбитраж хоҳишро асоснок шуморад, бояд дар мӯҳлати 30 рӯзи пас аз гирифтани хоҳиш, агар тибқи Дастури арбитраж муқаррароти дигаре пешбинӣ нашуда бошад, ба ҳалномаи арбитражӣ ислоҳоти заруриро ворид созад ё онро тафсир диҳад. Ин гуна ислоҳ ё тафсир қисми таркибии ҳалномаи арбитражӣ ҳисобида мешавад.
  3. Ҳайати арбитраж дар мӯҳлати 30 рӯз аз рӯзи қабул гардидани ҳалномаи арбитражӣ, агар Дастури арбитраж тартиби дигаре муқаррар накарда бошад, метавонад бо ташаббуси худ хатоҳоеро, ки дар қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ гардидаанд, ислоҳ намояд ва ба тарафҳо огоҳиномаро оид ба ин ислоҳ ирсол намояд.
  4. Агар тарафҳо ба созиши дигар наомада бошанд ва Дастури арбитраж муқаррароти дигаре пешбинӣ накарда бошад, ҳар як тараф тарафи дигарро метавонад дар мӯҳлати 30 рӯз аз рӯзи гирифтани ҳалномаи арбитражӣ огоҳ намуда, аз ҳайати арбитраж хоҳиш намояд, ки нисбат ба талаботе, ки дар рафти таҳқиқи парванда изҳор шудаанду дар ҳалномаи арбитражӣ ифода наёфтаанд, ҳалномаи арбитражии иловагӣ қабул намояд. Агар тибқи Дастури арбитраж тартиби дигаре пешбинӣ нашуда бошад ва ҳайати арбитраж ин хоҳишро асоснок шуморад, он бояд дар мӯҳлати 60 рӯз ҳалномаи арбитражии иловагӣ барорад.
  5. Ҳайати арбитраж дар ҳолатҳои зарурӣ метавонад барои ислоҳи хатоҳо, пешниҳоди тафсир ва қабули ҳалномаи арбитражии иловагӣ мӯҳлати дар қисмҳои 1-4 ҳамин модда пешбинишударо дароз намояд.
  6. Муқаррароти моддаи 45 Қонуни мазкур нисбати ислоҳҳо ва тафсири ҳалномаи арбитраж, инчунин нисбати ҳалномаи арбитражии иловагӣ татбиқ мегардад.

БОБИ 8. МАВРИДИ БАҲС ҚАРОР ДОДАНИ ҲАЛНОМАИ АРБИТРАЖӢ

Моддаи 51. Дархост оид ба бекор кардани ҳалномаи арбитражӣ
  1. Дархост ҳамчун воситаи истисноии мавриди баҳс қарор додани ҳалномаи арбитражӣ мебошад. Дархост ба Суди Олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хусуси бекор кардани ҳалномаи арбитражӣ бо асосҳои пешбининамудаи қисмҳои 2 ва 3 ҳамин модда пешниҳод карда мешавад.
  2. Ҳалномаи арбитражӣ мумкин аст аз ҷониби Суди Олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳое бекор карда шавад, ки тарафҳои дархосткунанда чунин далелҳое пешниҳод намоянд, ки:

- яке аз тарафҳо ҳангоми бастани созишномаи арбитражӣ пурра ё қисман ғайри қобили амал бошад, ё созишнома мутобиқи ҳуқуқе, ки тарафҳо ин созишномаро ба он тобеъ кардаанд ва дар ҳолати набудани чунин нишондод аз рӯи ҳуқуқи Ҷумҳурии Тоҷикистон беэътибор бошад;

- тараф ба таври дахлдор оид ба таъини арбитр ё баррасии парванда огоҳонида нашуда бошад, ё бо дигар сабабҳои узрнок натавонистааст баёноти худро пешниҳод намояд;

- ҳалномаи арбитражӣ оиди баҳсе бароварда шудааст, ки таҳти шартҳои он қарор нагирифтааст ё ин ки муқарраротеро дар бар мегирад, ки масъалаҳои он аз доираи созишномаи арбитражӣ берун мебарояд. Дар баробари ин, агар ҷудо намудани баъзе муқаррарот аз масъалаҳое, ки бо созишнома фаро гирифта нашудаанд, мумкин бошад, он гоҳ танҳо ҳамон қисми ҳалномаи арбитражӣ бекор карда мешавад, ки ба масъалаҳои фаронагирифтаи созишномаи арбитражӣ дахл дорад;

- ҳайати арбитраж ё тартиби баррасии парванда ба созиши тарафҳо мувофиқат накунад, агар чунин созиш ба Қонуни мазкур мухолиф набошад.

  1. Ҳалномаи арбитражӣ, инчунин мумкин аст аз ҷониби Суди Олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳолатҳое бекор карда шавад, ки предмети баҳс тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон наметавонад предмети баррасии арбитражӣ гардад ё ҳалномаи арбитражӣ ба тартиби оммавӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолиф бошад.
  2. Дархост оид ба бекор кардани ҳалномаи арбитражӣ дар мӯҳлати як моҳ аз рӯзе, ки тарафи изҳоркунандаи дархост ҳалномаи арбитражиро гирифтааст, пешниҳод карда мешавад.
  3. Ҳангоми пешниҳоди дархост ба Суди Олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба бекор намудани ҳалномаи арбитражӣ, суди мазкур бо дархости яке аз тарафҳо баррасии дархостро оид ба бекор кардани ҳалномаи арбитражӣ метавонад ба мӯҳлати муқаррарнамудаи худ, аммо на зиёда аз як моҳ, мавқуф гузорад, то ин ки ба арбитраж имконияти оғози баррасии парванда ё андешидани дигар амалҳоро диҳад, ки ба ақидаи арбитраж метавонанд асосҳои бекор намудани ҳалномаи арбитражиро бартараф намоянд.

БОБИ 9. ИҶРОИ ҲАЛНОМАИ АРБИТРАЖӢ

Моддаи 52. Иҷрои ҳалномаи арбитражӣ

Ҳалномаи арбитражӣ, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон амал мекунад, бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории мурофиавии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба иҷро расонида мешавад.

Моддаи 53. Эътироф ва мавриди иҷро қарор додани ҳалномаҳои арбитражи хориҷӣ

Ҳалномаҳои арбитражи хориҷӣ сарфи назар аз он, ки дар кадом давлати хориҷӣ қабул шудаанд, мутобиқи қонунгузории мурофиавии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф намудааст, мавриди иҷро қарор дода мешаванд.

Моддаи 54. Асосҳои рад кардани эътироф ё мавриди иҷро қарор додани ҳалномаи арбитражӣ
  1. Ҳалномаи арбитражӣ сарфи назар аз он, ки дар кадом давлат қабул карда шудааст, танҳо дар ҳолатҳои зерин метавонад мавриди эътироф ё иҷро қарор нагирад:

1) бо хоҳиши тарафе, ки ҳалнома муқобили он равона гардидааст, агар ин тараф ба суди босалоҳият, ки дар он эътироф ё мавриди иҷро қарор додани ҳалномаи арбитражи баррасӣ мешавад, далелҳои зеринро пешниҳод намояд, ки дар он:

- яке аз тарафҳо дар созишномаи арбитражӣ ғайри қобили амал бошад;

- созишномаи мазкур, ки ба он тарафҳо тобеъ мебошанд, мутобиқи қонун беэътибор бошад ва ҳакгоми ҷой надоштани чунин ҳолат - мувофиқи қонуни давлате, ки дар он ҳалнома бароварда шудааст;

- тарафе, ки ба муқобили вай ҳалномаи арбитражӣ бароварда шудааст, бо таври дахлдор оид ба таъини арбитр ё баррасии арбитражӣ огоҳонида нашудааст ё вобаста ба дигар сабабҳо натавонистааст баёнот диҳад;

- ҳалномаи арбитражӣ нисбати баҳсе бароварда шудааст, ки он бо созишномаи арбитражӣ пешбинӣ нагардидааст ё таҳти талаботи он қарор дода нашудааст ва ё муқарраротеро оид ба масъалаҳое дорад, ки аз доираи созишномаи арбитражӣ берун мебарояд, ба шарте ки муқаррароти мазкур масъалаҳоеро, ки созишнома фаро гирифтааст, имкони ҷудо кардан аз он қисми ҳалномаи арбитражӣ надошта бошад, ки дар он муқаррароти созишномаи арбитражӣ оид ба моҳияти баҳси баррасишаванда метавонад эътироф ва иҷро шавад;

- ҳайати арбитраж ё муҳокимаи арбитражӣ ба созиши тарафҳо мувофиқат накунад ё ин ки ҳангоми набудани ин мувофиқа ба қонуни давлате, ки дар он арбитраж баргузор гардидааст, мувофиқат накунад;

- ҳалномаи арбитражӣ барои тарафҳо ҳатмӣ нагаштааст ё бекор гардидааст ё ин ки иҷрои он аз ҷониби суди кишваре, ки тибқи қонуни он ҳалномаи арбитражӣ боздошта шуда бошад;

2) агар суд муайян намояд, ки:

- объекти баҳс наметавонад мувофиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон предмети баррасии арбитражӣ бошад;

- эътироф ва ба иҷро расонидани ин ҳалномаи арбитражӣ ба тартиботи оммавии Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат менамояд.

  1. Агар дар суде, ки дар сархати панҷуми банди 1 қисми 1 ҳамин модда пешбинӣ гардидааст, дархост оид ба бекор кардан ё боздоштани иҷрои ҳалномаи арбитражӣ изҳор гардида бошад, суде, ки дар он эътироф ё иҷрои ҳалномаи арбитражӣ пурсида мешавад, дар сурати зарур шуморидани он метавонад қабул кардани ҳалномаи худро мавқуф гузорад ва инчунин метавонад бо дархости ҳамон тарафе, ки оид ба эътироф ва ба иҷро расонидани он хоҳиш намудааст, тарафи дигарро ӯҳдадор намояд, ки таъминоти дахлдорро пешниҳод намояд.
Моддаи 55. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Президенти

Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон

ш.Душанбе

18 марти соли 2015 № 1183

Варианти пешинаи матни лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ (рус)

ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН

О МЕЖДУНАРОДНОМ КОММЕРЧЕСКОМ АРБИТРАЖЕ

 

Принят Постановлением МН МОРТ

от 28 января 2015 года, № 1753

Одобрен Постановлением ММ МОРТ

от 5 марта 2015 года, № 788

Настоящий Закон регулирует отношения, связанные с организацией и деятельностью международного коммерческого арбитража, а также порядок и условия признания и исполнения решений международного коммерческого арбитража на территории Республики Таджикистан.

ГЛАВА 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Сфера действия настоящего Закона
  1. Настоящий Закон применяется к постояннодействующему международному коммерческому арбитражу, создаваемому согласно положениям главы 2 настоящего Закона, а также к разовому международному коммерческому арбитражу, созданному для рассмотрения конкретного спора на территории Республики Таджикистан.
  2. В международный коммерческий арбитраж, по соглашению сторон, могут передаваться споры, возникающие из договорных отношений и иных гражданских отношений между их субъектами при осуществлении внешнеторговых и иных международных экономических связей, если одна из коммерческих организаций сторон находится за пределами Республики Таджикистан.
  3. Международный коммерческий арбитраж также может рассматривать иные споры, имеющие экономический характер, если соглашением сторон предусмотрена передача спора международному коммерческому арбитражу, и это не противоречит законодательству Республики Таджикистан.
  4. Действие настоящего Закона не распространяется на третейские суды.
Статья 2. Основные понятия

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

- арбитраж - международный коммерческий арбитраж, действующий на постоянной основе (далее - постоянно действующий арбитраж), международный коммерческий арбитраж, разово образованный специально для рассмотрения конкретного спора (далее - разовый арбитраж);

- арбитр - физическое лицо, избранное сторонами, или назначенное в порядке, установленном настоящим Законом, для разрешения спора в арбитраже;

- арбитражное разбирательство - процесс рассмотрения спора в арбитраже с вынесением арбитражного решения;

- Регламент арбитража - документ, определяющий порядок организации деятельности постояннодействующего арбитража, который подготавливается и утверждается его учредителем;

- арбитражное соглашение - письменное соглашение сторон договора о передаче возникшего спора, или спора, который может возникнуть в будущем, что может быть заключено в виде договора, арбитражной оговорки в договоре или путем обмена письмами, телеграммами, факсами, электронными документами или иными документами, определяющими волеизъявления субъектов и их содержание;

- компетентный суд - суд судебной системы Республики Таджикистан, который в соответствии с экономическим процессуальным законодательством Республики Таджикистан уполномочен рассматривать дела о споре между сторонами соответствующего договора по первой инстанции;

- публичный порядок Республики Таджикистан - основы государственного и общественного устройства, предусмотренные в законодательстве Республики Таджикистан;

- арбитражная оговорка - структурная часть арбитражного договора, соглашения сторон о разрешении споров, возникающих из договора, путем указания оговорки;

- арбитражное решение - документ, принятый арбитражем в результате решения дела по существу.

Статья 3. Законодательство Республики Таджикистан о международном коммерческом арбитраже

Законодательство Республики Таджикистан о международном коммерческом арбитраже основывается на Конституции Республики Таджикистан и состоит из настоящего Закона, других нормативных правовых актов Республики Таджикистан, а также международных правовых актов, признанных Таджикистаном.

Статья 4. Принципы деятельности арбитража

Деятельность арбитража основывается на следующих принципах:

- равноправие сторон;

- свобода выбора сторонами состава арбитража, применимое право, процедура и язык арбитражного производства;

- договорная подсудность всех рассматриваемых дел;

- приоритет общепризнанных принципов международного права;

- независимость арбитража и арбитров;

- конфиденциальность рассмотрения дел;

- содействие окончанию спора посредством заключения сторонами мирового соглашения;

- окончательность выносимых арбитражем решений.

ГЛАВА 2. ПОРЯДОК СОЗДАНИЯ АРБИТРАЖА И ЕГО ОРГАНОВ

Статья 5. Правовой статус арбитража
  1. Арбитраж является некоммерческой организацией, осуществляющей деятельность на возмездной основе.
  2. Постоянно действующий арбитраж является юридическим лицом.
  3. Всякого рода вмешательства в деятельность постояннодействующего арбитража запрещается.
Статья 6. Создание постоянно действующего арбитража
  1. Постоянно действующий арбитраж создается при Торгово-промышленной палате Республики Таджикистан, главной целью деятельности которой является содействие развитию внешней торговли и иных международных экономических связей с иностранными юридическими лицами и индивидуальными предпринимателями.
  2. Постоянно действующий арбитраж имеет свой устав, утвержденный её учредителем, и как юридическое лицо подлежит государственной регистрации в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан.
Статья 7. Структура постоянно действующего арбитража

Структура постоянно действующего арбитража и компетенция его органов определяются Уставом и арбитражным Регламентом в соответствии с положениями настоящего Закона.

Статья 8. Органы постоянно действующего арбитража
  1. Органы постоянно действующего арбитража состоят из председателя, заместителей председателя и Президиума.
  2. Президиум постоянно действующего арбитража состоит из председателя данного арбитража, его заместителей и иных членов Президиума, назначаемых из числа арбитров.
  3. Председатель постоянно действующего арбитража назначается учредителем данного арбитража. Заместители председателя и члены Президиума назначаются по представлению председателя постоянно действующего арбитража учредителем данного арбитража.
  4. Председатель, его заместители и члены Президиума постоянно действующего арбитража назначаются сроком на пять лет.
Статья 9. Компетенция органов постоянно действующего арбитража
  1. Президиум постоянно действующего арбитража по представлению председателя этого арбитража утверждает рекомендательный список арбитров и осуществляет иные функции в соответствии с Уставом постоянно действующего арбитража.
  2. Председатель постоянно действующего арбитража осуществляет все действия по управлению арбитражем, за исключением действий, отнесенных настоящим Законом либо уставом постоянно действующего арбитража к исключительной компетенции Президиума этого арбитража.
  3. Заместители председателя постоянно действующего арбитража осуществляют функции, делегированные им председателем данного арбитража. 
Статья 10. Разовый арбитраж

Разовый арбитраж создается в порядке, предусмотренном настоящим Законом.

ГЛАВА 3. АРБИТРАЖНОЕ СОГЛАШЕНИЕ

Статья 11. Содержание и форма арбитражного соглашения

Арбитражное соглашение заключается в письменной форме. Соглашение считается заключенным, если его условия предусмотрены в документе, подписанном сторонами, или заключено путем обмена письмами, сообщениями по телетайпу, телеграфу или с использованием иных средств электросвязи, обеспечивающих запись такого соглашения, либо путем обмена исковым заявлением и отзывом на иск, в которых одна из сторон утверждает о наличии соглашения, а другая против этого не возражает. Ссылка в договоре на документ, содержащий арбитражную оговорку, является арбитражным соглашением при условии, что договор заключен в письменной форме, и данная ссылка такова, что делает упомянутую оговорку её частью.

Статья 12. Порядок рассмотрения споров

Если стороны предусмотрели в арбитражном соглашении передачу спора на рассмотрение арбитража, при отсутствии в соглашении иного порядка рассмотрения споров, в соответствии с Регламентом арбитража рассмотрение спора признается согласованным.

Статья 13. Меры по обеспечению иска

Обращение сторон в компетентный суд до или во время разбирательства дела в арбитраже с просьбой принять меры по обеспечению иска, а также вынесение компетентным судом определения о принятии таких мер не может отменять арбитражного соглашения.

Статья 14. Предъявление иска по существу спора в компетентный суд
  1. Компетентный суд, в который подан иск по вопросу, являющемуся предметом арбитражного соглашения, оставляет иск без рассмотрения, если любая из сторон просит об этом не позднее представления своего первого заявления по существу спора. Компетентный суд отказывает в удовлетворении этой просьбы, если придет к выводу, что арбитражное соглашение недействительно или утратило силу, или не может быть исполнено.
  2. Предъявление иска в компетентный суд по вопросу, являющемуся предметом арбитражного соглашения, не может стать препятствием для рассмотрения данного дела и вынесения решения арбитражем.

ГЛАВА 4. СОСТАВ КОММЕРЧЕСКОГО АРБИТРАЖА И ЕЕ КОМПЕТЕНЦИЯ

Статья 15. Арбитры
  1. Арбитром избирается (назначается) физическое лицо, достигшее двадцатипятилетнего возраста и имеющее высшее образование, являющееся независимым от сторон, прямо или косвенно не заинтересованное в исходе дела, давшее согласие на исполнение обязанностей арбитра.
  2. Арбитр, разрешающий спор единолично, должен иметь высшее юридическое образование и стаж работы по юридической специальности не менее двух лет. В случае коллегиального разрешения спора высшее юридическое образование должен иметь председатель арбитража.
  3. Требования, предъявляемые к кандидатам в арбитры, могут быть согласованы сторонами непосредственно или определены Регламентом арбитража.
  4. Арбитром не может быть лицо:

- избранное или назначенное судьей компетентного суда в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан;

- признанное судом в порядке, установленном законодательством Республики Таджикистан, недееспособным или ограниченно дееспособным;

- имеющее неснятую или непогашенную судимость;

- являющееся членом Маджлиси милли Маджлиси Оли Республики Таджикистан, депутатом Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан;

- являющееся государственным служащим.

Статья 16. Избрание арбитров
  1. Количественный состав арбитража для разрешения спора определяется соглашением сторон, а при отсутствии такого соглашения включает трех арбитров.
  2. Никто не может быть лишен права стать арбитром из-за его гражданства или подданства, если стороны не договорились об ином.
  3. Стороны могут по взаимному согласию определить порядок избрания арбитра или арбитров при условии соблюдения положений частей 4 и 5 настоящей статьи.
  4. В случае отсутствия о порядке избрания арбитра или арбитража:

- если соглашением сторон или международными правовыми актами не установлено иное, при составе арбитража из трех арбитров, истец называет одного арбитра в исковом заявлении, ответчик сообщает о втором арбитре в ответе на иск, а два избранных таким образом арбитра избирают третьего (арбитра-председателя). Если стороны не назначат арбитров до истечения 30 дней с момента получения ответчиком копии искового заявления или если два арбитра в течение 10 дней не изберут третьего, назначение состава постоянно действующего арбитража производит председатель данного арбитража;

- если соглашением сторон или международными правовыми актами не установлено иное, при избрании состава постоянно действующего арбитража, разового арбитража, стороны не договариваются об арбитре в течение 30 суток с момента, когда ответчик получил или должен был получить исковое заявление, избрание арбитра постоянно действующего арбитража и избрание арбитра разового арбитража производится председателем данного арбитража.

  1. Если соглашением сторон или международными правовыми актами не установлено иное, и при согласованном сторонами порядке избрания арбитра (в соответствии с частью 1 настоящей статьи) одна из сторон не соблюдает этот порядок, либо стороны или два арбитра не могут достичь соглашения, либо третье лицо не выполняет какую-либо функцию, возложенную на него в рамках согласованного порядка при избрании арбитра, председатель данного арбитража принимает необходимые меры в отношении состава арбитража для рассмотрения конкретного спора.
  2. При избрании и назначении арбитра председатель постоянно действующего арбитража учитывает те требования, при соблюдении которых обеспечивается назначение квалифицированного, независимого и беспристрастного арбитра.
  3. Решения, принятые в соответствии с частями 2, 3 и 4 настоящей статьи, обжалованию не подлежат.
Статья 17. Основания для отвода арбитра, эксперта, переводчика
  1. Отвод арбитру может быть заявлен лишь в случае, если существуют обстоятельства, вызывающие обоснованные сомнения относительно его беспристрастности или независимости, либо если он не обладает квалификацией, обусловленной соглашением сторон. Сторона может заявить отвод арбитру, которого она назначила (избрала) или в назначении (избрании) которого принимала участие, только в связи с обстоятельствами, ставшими ей известными после его назначения (избрания).
  2. Лицо, узнавшее о возможном назначении (избрании) его арбитром, обязано сообщить об обстоятельствах, которые могут вызвать обоснованные сомнения относительно его беспристрастности, независимости или компетентности. Если арбитр не сделал этого до назначения (избрания), он обязан сообщить сторонам о любых таких обстоятельствах как можно ранее в ходе производства по делу.
  3. Арбитр может заявить самоотвод.
  4. По основаниям, указанным в части 1 настоящей статьи, могут быть отведены также эксперты и переводчики.
Статья 18. Порядок отвода арбитра, эксперта, переводчика
  1. Стороны могут по взаимному соглашению определить порядок отвода арбитра, эксперта, переводчика.
  2. При отсутствии договоренности о порядке отвода арбитра, заинтересованная сторона при наличии оснований в течение 15 дней вправе подать составу арбитража письменное заявление о таком отводе. Данный срок исчисляется со дня, когда заинтересованной стороне стало известно о назначении соответствующего арбитра. Если арбитр, которому заявлен отвод, не сообщает о самоотводе, а также, если другая сторона не согласна с самоотводом, вопрос решается двумя остальными арбитрами состава арбитража до начала разбирательства дела. Если они не придут к соглашению до начала разбирательства дела, или если отвод заявлен против двух и более арбитров, либо единоличного арбитра, вопрос об отводе арбитра (арбитров) постояннодействующего арбитража или отводе арбитра (арбитров) разового арбитража для рассмотрения конкретного спора решает председатель данного арбитража.
  3. Вопрос об отводе эксперта или переводчика решается полным составом арбитража. На время рассмотрения вопроса об отводе арбитра (арбитров), эксперта и переводчика разбирательство дела арбитражем откладывается.
  4. Постановление председателя арбитража об отводе арбитра (арбитров), эксперта, переводчика обжалованию не подлежат.
Статья 19. Прекращение полномочий арбитра
  1. Арбитр обязан отказаться от принятия полномочий или осуществления соответствующих функций, если он фактически оказался не способным выполнять их, либо по иным причинам допускает значительную задержку производства по делу. Полномочия арбитра прекращаются также по соглашению сторон. Если соглашения достичь не удалось, любая сторона по спору в постояннодействующем арбитраже может обратиться к председателю данного арбитража, а сторона по спору в разовом арбитраже, с просьбой о принятии решения о прекращении полномочий арбитра. Данное решение обжалованию не подлежит.
  2. Иные случаи прекращения полномочий арбитра арбитража определяются Регламентом арбитража.
  3. Полномочия арбитров и единоличного арбитра также прекращаются в случае их отвода или самоотвода.
Статья 20. Замена арбитра

Если полномочия арбитра прекращаются по основаниям и в порядке, предусмотренном статьями 16-19 настоящего Закона, другой арбитр назначается в порядке, который применялся при назначении заменяемого арбитра.

Статья 21. Право арбитража на вынесение постановления о своей компетенции
  1. Арбитраж может сам вынести постановление о своей компетенции, в том числе по любым возражениям относительно наличия или действительности арбитражного соглашения. Для этой цели арбитражная оговорка должна трактоваться как соглашение, не зависящее от других условий договора. Решение арбитража о том, что договор ничтожен, не влечет за собой в силу закона недействительности арбитражной оговорки. Заявление стороны об отсутствии у состава арбитража компетенции может быть сделано не позднее представления возражений по иску. Назначение стороной арбитра или ее участие в назначении арбитра не лишает сторону права сделать такое заявление.
  2. Заявление о том, что состав арбитража превышает свои полномочия, должно быть сделано сразу после того, как вопрос, по мнению стороны, выходящий за эти пределы, будет поставлен в ходе разбирательства дела. Состав арбитража может в любом из этих случаев принять заявление, поданное позднее, если он признает причину задержки уважительной.
  3. По заявлениям, предусмотренным в частях 1 и 2 настоящей статьи, состав арбитража принимает определение до вынесения решения по существу спора.
  4. Если состав арбитража признает себя компетентным, любая сторона в течение 15 дней после получения уведомления может просить Президиум данного арбитража принять окончательное постановление по вопросу о компетенции.
  5. На время разрешения вопроса о компетенции арбитража разбирательство дела приостанавливается.
Статья 22. Полномочия арбитража в отношении обеспечительных мер
  1. Если соглашением сторон не предусмотрено иное, состав арбитража может по просьбе любой стороны вынести определение о принятии какой-либо стороной таких обеспечительных мер в отношении предмета спора, которые он считает необходимыми. Состав арбитража может потребовать от любой из сторон предоставления надлежащего обеспечения в связи с такими мерами.
  2. Состав арбитража или сторона с его согласия может обратиться в компетентный суд Республики Таджикистан или соответствующий суд иностранного государства с просьбой об обеспечении иска или доказательств.
  3. Компетентный суд в пределах своей компетенции и в порядке, установленном процессуальным законодательством Республики Таджикистан, рассматривает такую просьбу.

ГЛАВА 5. РАСХОДЫ, СВЯЗАННЫЕ С РАССМОТРЕНИЕМ СПОРОВ В АРБИТРАЖЕ

Статья 23. Состав расходов арбитражного разбирательства
  1. Состав расходов арбитражного разбирательства включает в себя:

- вознаграждение (гонорар) арбитра (арбитров);

- расходы, понесенные арбитрами в связи с их участием в арбитражном разбирательстве, в том числе расходы на оплату проезда к месту рассмотрения спора, проживание и питание;

- сумма, подлежащая выплате экспертам и переводчикам;

- расходы, понесенные арбитрами в связи с осмотром и исследованием письменных и вещественных доказательств на месте их нахождения;

- расходы, понесенные свидетелями;

-расходы на оплату услуг представителя стороны, в пользу которой состоялось решение арбитража;

- расходы на организационное и материальное обеспечение арбитражного разбирательства.

  1. Размер вознаграждения арбитра в арбитраже определяется в соответствии со сравнительной шкалой оплаты услуг арбитров, предусмотренной Регламентом арбитража.
  2. При отсутствии в Регламенте арбитража указания на фиксированный размер вознаграждения арбитра, арбитраж может определять размер вознаграждения арбитра в каждом конкретном случае разбирательства по спору с учетом цены иска, сложности спора, времени, затраченного арбитрами на арбитражное разбирательство и других относящихся к делу обстоятельств.
Статья 24. Распределение расходов, связанных с разрешением спора в арбитраже
  1. Распределение расходов, связанных с разрешением спора в арбитраже, если иное не предусмотрено соглашением сторон, производится арбитражем пропорционально удовлетворенным и отклоненным требованиям.
  2. Расходы на оплату услуг представителя стороны, в пользу которой принято решение арбитража, а также иные расходы, связанные с арбитражным разбирательством, могут быть по решению арбитража отнесены на другую сторону, если требование о возмещении понесенных расходов было заявлено в ходе арбитражного разбирательства и удовлетворено арбитражем.
  3. Распределение расходов, связанных с разрешением спора, указывается в постановлении или решении арбитража.

ГЛАВА 6. РАЗБИРАТЕЛЬСТВО ДЕЛА В АРБИТРАЖЕ

Статья 25. Равное отношение к сторонам

Руководствуясь принципом равноправия сторон, состав арбитража должен предоставить при рассмотрении спора каждой стороне все возможности для изложения ее позиции, защиты прав.

Статья 26. Определение правил арбитражного разбирательства
  1. При соблюдении положений настоящего Закона стороны могут по своему усмотрению договориться о порядке разбирательства дела составом арбитража.
  2. При отсутствии такой договоренности состав арбитража ведет разбирательство дела в том порядке, который признает необходимым для обеспечения вынесения законного и обоснованного решения. При этом, состав разового арбитража обязан соблюдать положения настоящего Закона и учитывать мнения сторон, а состав постояннодействующего арбитража соблюдать положения Регламента арбитража.
Статья 27. Место проведения арбитражного разбирательства
  1. Стороны могут по своему усмотрению договориться о месте проведения заседаний арбитража. При отсутствии такой договоренности место проведения заседаний определяется составом арбитража с учетом обстоятельств дела и мнения сторон.
  2. Если стороны не договорились об ином, заседание арбитража может быть проведено в любом месте, которое состав данного арбитража считает надлежащим для проведения консультаций между арбитрами, заслушивания свидетелей, экспертов или сторон, а также для осмотра товаров, иного имущества либо документов.
Статья 28. Язык арбитражного разбирательства
  1. Стороны могут по своему усмотрению договориться о языке или языках, которые будут использоваться в ходе арбитражного разбирательства. При отсутствии такой договоренности арбитраж определяет язык или языки, которые должны использоваться при разбирательстве. Такого рода договоренность или определение, если в них не оговорено иное, относятся к любому письменному заявлению стороны, любому слушанию дела и любому арбитражному решению, постановлению или иному сообщению арбитража.
  2. Арбитраж может распорядиться о том, чтобы любые документальные доказательства сопровождались переводом на язык или языки, о которых договорились стороны, или которые определены арбитражем.
Статья 29. Начало арбитражного разбирательства
  1. Если стороны не договорились об ином, производство по делу в арбитраже для рассмотрения конкретного спора начинается со дня, когда исковое заявление получено ответчиком.
  2. Производство по делу в постоянно действующем арбитраже начинается со дня, определенного Регламентом арбитража.
Статья 30. Форма и содержание искового заявления
  1. Истец излагает свои требования в исковом заявлении и подает в арбитраж в письменной форме. Копия искового заявления вручается ответчику арбитражем.
  2. В исковом заявлении указываются следующие сведения:

- наименование арбитража, в который подается заявление;

- дата подачи искового заявления;

- фамилия, имя, отчество истца, его место жительства или его место нахождения, а также фамилия, имя, отчество представителя и его адрес, если заявление подано представителем;

- фамилия, имя, отчество ответчика, его место жительства или место нахождения;

- наименование организации, почтовый адрес и банковские реквизиты (если стороны являются юридическими лицами);

- сущность несоблюдения прав, свобод и законных интересов истца и его требования;

- обстоятельства, на которых истец основывает свое требование, и доказательства, подтверждающие эти обстоятельства;

- цена иска, если иск подлежит оценке, а также расчет взыскиваемых или оспариваемых или спорных денежных сумм.

  1. В исковом заявлении можно указать номера телефонов, факсов, адреса электронной почты истца, его представителя, ответчика, иные сведения, имеющие значение для рассмотрения и разрешения дела.
  2. Исковое заявление подписывается истцом или его представителем, уполномоченным для его представления в арбитраж. Если истец является юридическим лицом, подпись заверяется печатью юридического лица.
  3. Согласно Регламенту арбитража могут быть предусмотрены дополнительные требования к содержанию искового заявления.
Статья 31. Документы, прилагаемые к исковому заявлению

К исковому заявлению прилагаются следующие документы:

- копия искового заявления в соответствии с количеством ответчиков;

- доверенность или иной документ, удостоверяющий полномочия представителя истца;

- расчет взыскиваемой или оспариваемой денежной суммы, подписанный истцом, его представителем, с копиями в соответствии с количеством ответчиков.

Статья 32. Отзыв на исковое заявление
  1. Ответчик вправе представить истцу и в арбитраж отзыв на исковое заявление, изложив в нем свои возражения против иска. Отзыв на исковое заявление представляется истцу и в арбитраж в порядке и сроки, предусмотренные Регламентом арбитража. Если Регламентом арбитража срок представления отзыва на исковое заявление не определен, то он представляется в течение десяти дней после получения копии искового заявления.
  2. В ходе арбитражного разбирательства сторона вправе изменить или дополнить свои исковые требования или возражения против иска или же отказаться от иска и возражения.
Статья 33. Возврат искового заявления
  1. Арбитраж возвращает исковое заявление в следующих случаях, если:

- между сторонами отсутствует арбитражное соглашение;

- иск подан в арбитраж, не предусмотренный в арбитражном соглашении;

- предмет иска выходит за рамки арбитражного соглашения;

- исковое заявление подписано лицом, не имеющим полномочия на его подписание;

- истцом подано заявление о возврате искового заявления;

- в производстве этого же или другого арбитража имеется дело по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям.

  1. При возврате искового заявления арбитраж выносит мотивированное определение.
  2. Возвращение искового заявления не препятствует повторному обращению истца в арбитраж с иском к тому же ответчику, о том же предмете и по тем же основаниям, если истец устранил недостатки, указанные в определении арбитража о возвращении искового заявления.
Статья 34. Исковое заявление и возражения по иску
  1. Требования к исковому заявлению согласовываются сторонами или определяются разовым арбитражем, а в постоянно действующем арбитраже - Регламентом арбитража.
  2. При отсутствии иного соглашения в ходе разбирательства дела любая сторона может изменить или дополнить свои исковые требования или возражения по иску.
Статья 35. Получение письменных информации
  1. Письменная информация считается полученной, если она доставлена получающему лицу (физическому или юридическому) лично, или по его постоянному месту жительства, или по месту нахождения его предприятия, или по его почтовому адресу, если соглашением сторон не предусмотрено иное. Когда место доставки письменного сообщения не может быть установлено путем добросовестного наведения справок, письменное сообщение считается полученным, если оно направлено по последнему известному постоянному месту жительства получателя или по месту нахождения его предприятия, или по его почтовому адресу заказным письмом.
  2. Информация считается полученной в день ее доставки или попытки доставить (передать) получателю согласно части 1 настоящей статьи.
Статья 36. Отказ от права на возражение

Если сторона знает о том, что какое-либо положение настоящего Закона, от которого стороны могут отступать, или какое-либо требование, предусмотренное арбитражным соглашением, не были соблюдены, и тем не менее продолжает участвовать в разбирательстве дела, не заявив возражений против такого несоблюдения без неоправданной задержки или в срок, предусмотренный настоящим Законом или арбитражным регламентом, то по истечение такого срока она считается отказавшейся от своего права на возражение.

Статья 37. Рассмотрение и разбирательство дела по документам
  1. При соблюдении условий соглашения сторон арбитраж принимает решение о том, проводить ли устное слушание дела для представления доказательств или для устных прений, либо осуществлять разбирательство только на основе документов и других материалов. Однако, кроме того случая, когда стороны договорились не проводить устного слушания, арбитраж должен провести такое слушание на любой стадии арбитражного разбирательства, если об этом просит любая из сторон.
  2. Уведомление о любом арбитражном разбирательстве и обсуждении, проводимом в целях осмотра товаров, иного имущества либо документов, должно направляться сторонам с таким расчетом, чтобы они имели достаточно времени для явки на соответствующее слушание или заседание.
  3. Все заявления, документы или другая информация, представляемые одной из сторон арбитражу, должны быть переданы другой стороне. Сторонам должны быть переданы любые заключения экспертов или другие документы, имеющие доказательственное значение, на которых арбитраж может основываться при вынесении своего решения.
Статья 38. Непредставление возражений по иску, иных документов или неявка стороны
  1. В случаях, когда без указания уважительных причин и при отсутствии договоренности сторон об ином ответчик не выдвигает своих возражений по иску, состав арбитража продолжает разбирательство дела, независимо от факта не выдвижения возражений, как признание требований истца.
  2. В случаях, когда приглашаемая сторона на арбитраж не является на слушание или не представляет документальные доказательства, состав арбитража вправе продолжить разбирательство дела и вынести решение на основе имеющихся у него доказательств.
Статья 39. Права сторон арбитражного разбирательства

Стороны, участвующие в арбитражном разбирательстве, имеют право:

- знакомиться с материалами дела и снимать копии с них;

- представлять доказательства;

- заявлять ходатайства, отвод арбитрам;

- задавать вопросы участникам арбитражного разбирательства, давать устные и письменные объяснения;

- представлять свои доводы по всем возникающим в ходе процесса разбирательства вопросам;

- возражать против ходатайств и доводов другой стороны;

- ходатайствовать перед компетентным судом о принудительном исполнении решения арбитража в соответствии с законодательством Республики Таджикистан;

- в установленных настоящим Законом случаях обжаловать решение арбитража.

Статья 40. Эксперт, назначаемый арбитражем
  1. Если стороны, участвующие в арбитражном разбирательстве, не договорились об ином, арбитраж может:

- назначить одного или нескольких экспертов для представления ему заключения по конкретным вопросам, которые определяются арбитражем;

- потребовать от стороны представления эксперту любой, относящейся к делу информации либо предъявления для осмотра или предоставления возможности осмотра им относящихся к делу документов, товаров или другого имущества.

  1. При отсутствии договоренности сторон об ином, эксперт, если сторона просит об этом, или если арбитраж считает это необходимым, должен после представления своего письменного или устного заключения принять участие в рассмотрении дела, на котором сторонам предоставляется возможность задавать ему вопросы и приглашать специалистов для дачи показаний по спорным вопросам.
Статья 41. Содействие компетентного суда в предоставлении обеспечивающих мер и получении доказательств
  1. Стороны арбитражного разбирательства вправе обратиться в компетентный суд с заявлением о принятии мер по обеспечению иска.
  2. Заявление об обеспечении иска, рассматриваемого в арбитраже, подается стороной в компетентный суд по месту осуществления арбитражного разбирательства или местонахождению имущества, в отношении которого будут приняты обеспечивающих меры.
  3. Рассмотрение компетентным судом заявления об обеспечении иска, рассматриваемого в арбитраже, и вынесение им определения об обеспечении иска или об отказе в его обеспечении осуществляется в порядке, установленном экономическим процессуальным законодательством Республики Таджикистан.
  4. Определение об обеспечении иска, рассматриваемого в арбитраже, может быть отменено компетентным судом, вынесшим это определение, по заявлению одной из сторон.
  5. Арбитраж или сторона с согласия арбитража может обратиться к компетентному суду с просьбой о содействии в получении доказательств. Компетентный суд рассматривает данное обращение в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.
Статья 42. Содействие в получении доказательств
  1. Состав арбитража или сторона с его согласия может обратиться в компетентный суд или суд иностранного государства с просьбой о содействии в получении доказательств по вопросу, рассматриваемому в арбитраже.
  2. Компетентный суд в пределах своей компетенции и в порядке, установленном процессуальным законодательством Республики Таджикистан, исполняет такую просьбу.

ГЛАВА 7. ВЫНЕСЕНИЕ АРБИТРАЖНОГО РЕШЕНИЯ И ПРЕКРАЩЕНИЕ РАЗБИРАТЕЛЬСТВА ДЕЛА

Статья 43. Нормы, применимые к существу спора
  1. Арбитраж разрешает спор в соответствии с такими нормами права, которые стороны избрали в качестве применимых к существу спора. Любое указание на право или систему права какого-либо государства должно толковаться как непосредственно отсылающее к материальному праву этого государства, а не к его коллизионным нормам.
  2. При отсутствии какого-либо указания сторон арбитраж применяет право, определенное в соответствии с коллизионными нормами, которые он считает применимыми.
  3. Во всех случаях арбитраж принимает решение в соответствии с условиями договора и с учетом торговых обычаев, применимых к данной сделке.
Статья 44. Установление содержания норм иностранного права
  1. При применении иностранного права состав арбитража устанавливает содержание его норм в соответствии с их официальным толкованием, практикой применения и доктриной в соответствующем иностранном государстве.
  2. Стороны обязаны представлять доказательства, подтверждающие содержание норм иностранного права, на которые они ссылаются в обоснование своих требований или возражений, и иным образом содействовать составу арбитража в установлении содержания этих норм.
  3. В целях установления содержания норм иностранного права состав арбитража может обратиться в установленном порядке за содействием и разъяснением в Министерство юстиции Республики Таджикистан, иные уполномоченные государственные органы Республики Таджикистан, в том числе находящиеся за границей официальные представительства Республики Таджикистан, либо привлечь экспертов.
Статья 45. Решение арбитража в коллегиальном составе

Коллегиальный состав арбитража принимает своё решение большинством голосов. Процессуальные вопросы могут решаться арбитром- председателем, если он уполномочен на это сторонами или другими арбитрами.

Статья 46. Мировое соглашение
  1. Если в ходе разбирательства дела стороны заключат мировое соглашение, состав арбитража прекращает разбирательство и фиксирует достигнутое мировое соглашение в виде арбитражного решения на согласованных сторонами условиях.
  2. Арбитражное решение на согласованных сторонами условиях выносится в соответствии с положениями статьи 43 настоящего Закона и должно содержать указание на то, что оно является решением арбитража.
  3. Арбитражное решение на согласованных сторонами условиях имеет ту же силу и подлежит исполнению также, как и любое другое решение состава арбитража по существу спора.
Статья 47. Решение арбитража
  1. Арбитраж принимает решение при рассмотрении спора по существу.
  2. Решение арбитража является окончательным, вступает в законную силу с момента его вынесения и может быть обжаловано лишь в случаях, предусмотренных статьей 51 настоящего Закона.
Статья 48. Форма и содержание арбитражного решения
  1. Арбитражное решение должно быть вынесено в письменной форме и подписано арбитром или коллегиальным составом арбитража. При принятии решения коллегиальным составом арбитражного суда в решении достаточно подписей большинства арбитров, если указана причина отсутствия подписей остальных арбитров.
  2. Если стороны не договорились об ином, а также, если иное не вытекает из статьи 46 настоящего Закона, в арбитражном решении должны быть указаны мотивы, на основании которых оно принято.
  3. В арбитражном решении должны быть указаны дата его принятия и место проведения заседания арбитража. Решение арбитража считается вынесенным в месте проведения арбитражного заседания.
  4. После вынесения решения каждой стороне выдается его экземпляр, подписанный арбитрами в соответствии с частью 1 настоящей статьи.
Статья 49. Прекращение арбитражного разбирательства
  1. Арбитраж выносит решение о прекращении дела.
  2. Состав арбитража выносит определение о прекращении дела, когда:

-истец отказывается - от своего требования и ответчик не выдвигает возражений против прекращения разбирательства дела, а состав арбитража не признает законную заинтересованность ответчика в получении решения по спору;

- стороны договариваются о прекращении разбирательства дела;

- арбитраж приходит к выводу, что продолжение разбирательства дела стало по каким-либо причинам невозможным.

  1. Решение арбитража является окончательным, вступает в законную силу с момента его вынесения и может быть обжаловано лишь в случаях, предусмотренных статьей 51 настоящего Закона.
  2. Полномочия состава арбитража прекращаются одновременно с окончанием разбирательства дела, за исключением полномочий, предусмотренных статьей 44 и частью 3 статьи 46 настоящего Закона.
Статья 50. Исправление и толкование арбитражного решения. Дополнительное арбитражное решение
  1. В течение 30 дней после получения решения, если Регламентом арбитража или соглашением сторон не установлено иное, любая из сторон, уведомив об этом другую сторону, может просить состав арбитража исправить любую допущенную в решении счетную ошибку, описку, опечатку либо иные ошибки аналогичного характера, а также просить состав арбитража дать толкование какого-либо конкретного пункта или части решения арбитража.
  2. Если состав арбитража сочтет просьбу обоснованной, он должен в течение 30 дней после ее получения, если Регламентом арбитража не установлено иное, внести соответствующие исправления или дать толкование. Такое исправление или толкование становится составной частью решения арбитража.
  3. Состав арбитража в течение 30 дней со дня вынесения решения, если Регламентом арбитража не установлено иное, может по своей инициативе исправить ошибки, указанные в части первой настоящей статьи, направив сторонам уведомление о таких исправлениях.
  4. Если стороны не договорились об ином, любая из сторон, уведомив об этом другую сторону, может в течение 30 дней со дня получения решения, если Регламентом арбитража не установлено иное, просить состав арбитража вынести дополнительное решение в отношении требований, которые были заявлены в ходе разбирательства дела, однако не были отражены в решении. Если состав арбитража сочтет просьбу обоснованной, он должен в течение 60 дней, если Регламентом арбитража не установлено иное, вынести дополнительное арбитражное решение.
  5. В случае необходимости состав арбитража может продлить срок, в течение которого он должен исправить ошибки, дать толкование или вынести дополнительное решение в соответствии с частями 1-4 настоящей статьи.
  6. Положения статьи 45 настоящего Закона применяются в отношении исправления и толкования решения арбитража, а также в отношении дополнительного решения арбитража.

ГЛАВА 8. ОСПАРИВАНИЕ РЕШЕНИЯ АРБИТРАЖА

Статья 51. Ходатайство об отмене арбитражного решения
  1. Ходатайство является исключительным средством оспаривания арбитражного решения. Ходатайство в Высший экономический суд Республики Таджикистан об отмене арбитражного решения представляется по основаниям, предусмотренным частями 2 и 3 настоящей статьи.
  2. Решение арбитража может быть отменено Высшим экономическим судом Республики Таджикистан в случаях, если сторона, ходатайствующая об этом, представит доказательства того, что:

- одна из сторон при заключении арбитражного соглашения была полностью или частично недееспособна или это соглашение недействительно по праву, которому стороны подчинили это соглашение, а при отсутствии такого указания - по праву Республики Таджикистан;

- сторона не была должным образом уведомлена о назначении арбитра или о разбирательстве дела либо по другим уважительным причинам не могла представить свои объяснения;

- решение вынесено по спору, не предусмотренному арбитражным соглашением, или не подпадающему под его условия, или содержит положения по вопросам, выходящим за пределы арбитражного соглашения. При этом, если некоторые положения могут быть отделены от тех, которые не охватываются таким соглашением, то может быть отменена только та часть решения арбитража, которая содержит положения, относящиеся к вопросам, не охватываемым арбитражным соглашением;

- состав арбитража или порядок разбирательства дела не соответствуют соглашению сторон, если только такое соглашение не противоречит настоящему Закону.

  1. Решение арбитража может быть отменено Высшим экономическим судом Республики Таджикистан также в случаях, если предмет спора не может быть предметом арбитражного разбирательства согласно законодательству Республики Таджикистан или если решение арбитража противоречит публичному порядку Республики Таджикистан.
  2. Ходатайство об отмене решения арбитража может быть заявлено в течение одного месяца со дня, когда сторона, заявляющая это ходатайство, получила арбитражное решение.
  3. При представлении ходатайства в Высший экономический суд Республики Таджикистан об отмене решения арбитража, данный суд по ходатайству одной из сторон может отложить рассмотрение ходатайства об отмене решения арбитража на установленный им срок но, не более одного месяца, чтобы предоставить арбитражу возможность возобновить разбирательство дела или предпринять иные действия, которые, по мнению арбитража, позволят устранить основания для отмены арбитражного решения.

ГЛАВА 9. ИСПОЛНЕНИЕ РЕШЕНИЯ АРБИТРАЖА

Статья 52. Исполнение решения арбитража

Решение арбитража, действующего на территории Республики Таджикистан, исполняется в порядке, установленном экономическим процессуальным законодательством Республики Таджикистан.

Статья 53. Признание и приведение в исполнение решений иностранного арбитража

Решения иностранного арбитража, независимо от того, в каком иностранном государстве они были вынесены, признаются и приводятся в исполнение в соответствии с экономическим процессуальным законодательством Республики Таджикистан и международными правовыми актами, признанными Таджикистаном.

Статья 54. Основания для отказа в признании или приведении в исполнение решения арбитража
  1. В признании или приведении в исполнение арбитражного решения, независимо от того, в какой стране оно было вынесено, может быть отказано в следующих случаях:

1) по просьбе стороны, против которой оно направлено, если эта сторона представит компетентному суду, в котором испрашивается признание или приведение в исполнение, доказательства того, что:

- одна из сторон в арбитражном соглашении была недееспособна;

- это соглашение недействительно по закону, которому стороны его подчинили, а при отсутствии такого указания - по закону страны, где решение было вынесено;

- сторона, против которой вынесено решение арбитража, не была должным образом уведомлена о назначении арбитра или об арбитражном разбирательстве или по другим причинам не могла представить свои объяснения;

- решение вынесено по спору, не предусмотренному арбитражным соглашением, или не подпадающему под его условия или содержит постановления по вопросам, выходящим за пределы арбитражного соглашения, с тем, что если постановления по вопросам, охватываемым арбитражным соглашением, могут быть отделены от тех, которые не охватываются таким соглашением, то та часть арбитражного решения, в которой содержатся постановления по вопросам, охватываемым арбитражным соглашением, может быть признана и приведена в исполнение;

- состав арбитража или арбитражная процедура не соответствовали соглашению сторон или в отсутствие такового не соответствовали закону той страны, где проходил арбитраж;

- решение еще не стало обязательным для сторон, или было отменено, или его исполнение было приостановлено судом страны, в соответствии с законом которой оно было вынесено.

2) если суд выяснит, что:

- объект спора не может быть предметом арбитражного разбирательства по законодательству Республики Таджикистан;

- признание и приведение в исполнение этого арбитражного решения противоречат публичному порядку Республики Таджикистан.

  1. Если в суде, указанном в абзаце пятом пункта 1 части 1 настоящей статьи, заявлено ходатайство об отмене или приостановлении исполнения арбитражного решения, суд, в котором испрашивается признание или приведение в исполнение, может, если сочтет это надлежащим, отложить вынесение своего решения и может также по ходатайству той стороны, которая просит о признании или приведении в исполнение арбитражного решения, обязать другую сторону представить надлежащее обеспечение.
Статья 55. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон ввести в действие после его официального опубликования.

Президент

Республики Таджикистан                                   Эмомали Рахмон

г.Душанбе,

от 18 марта 2015 года, № 1183

Матни лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ (тоҷ)

Лоиҳа

ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН

ДАР БОРАИ АРБИТРАЖИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ТИҶОРАТӢ

Қонуни мазкур муносибатҳоеро, ки ба фаъолияти арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ алоқаманданд, инчунин, тартиб, шартҳои эътироф ва иҷрои ҳалномаҳои онҳоро танзим менамояд.

БОБИ 1. МУҚАРРАРОТИ УМУМӢ

Моддаи 1. Мафҳумҳои асосӣ

Дар Қонуни мазкур мафҳумҳои асосии зерин истифода мешаванд:

1) арбитраж – дилхоҳ арбитраж, новобаста аз он, ки аз ҷониби муассисаи арбитражи доимӣ амалӣ мегардад ё не;

2) арбитр - шахси воқеие, ки аз ҷониби тарафҳо интихоб ё бо тартиби муқаррарнамудаи Қонуни мазкур барои ҳалли баҳсҳо дар арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ таъин гардидааст;

3) созишномаи арбитражӣ - созишномаи тарафҳо оид ба супоридани ҳама ё қисми муайяни баҳсҳо ба арбитражи байналмилалӣ, ки байни онҳо дар робита ба ягон муносибати ҳуқуқии мушаххас ба вуҷуд омадаанд ё ба вуҷуд меоянд, новобаста аз хусусияти шартномавӣ доранд ё не;

4) ҳайати арбитраж – арбитре, ки танҳо ё ба таври дастаҷамъӣ баҳсро баррасӣ менамоянд;

5) суд - мақомоти ҳокимияти судӣ, ки ба низоми судии Ҷумҳурии Тоҷикистон шомил буда, парвандаҳои иқтисодиро ба таври дастаҷамъӣ ва ё танҳо баррасӣ мекунад.

Моддаи 2. Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ

Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ ба Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон асос ёфта, аз Қонуни мазкур, дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқии Ҷумҳурии Тоҷикистон, инчунин, санадҳои ҳуқуқии байналмилалие, ки Тоҷикистон онҳоро эътироф кардааст, иборат мебошад.

Моддаи 3. Доираи амали Қонуни мазкур

  1. Қонуни мазкур нисбат ба арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ бо шарти риояи дилхоҳ созишномаи амалкунанда байни давлати мазкур ва дилхоҳ давлати дигар ё давлатҳо татбиқ мегардад.
  2. Арбитраж байналмилалӣ ба шумор меравад, агар:

1) корхонаи тиҷоратии тарафҳои созишномаи арбитражӣ дар лаҳзаи бастани он дар давлатҳои гуногун қарор дошта бошанд;

2) макони арбитраж, ки дар он тарафҳо корхонаи тиҷоратӣ доранд, берун аз ҳудуди давлат қарор дошта, ин дар созишномаи арбитражӣ муайян шуда бошад;

3) маконе, ки бояд қисмати зиёди уҳдадорие, ки аз муносибатҳои тиҷоратӣ бармеоянд, ё маконе, ки мавзуи баҳс бо он алоқамандии зич дорад, берун аз ҳудуди давлат қарор дошта бошад;

4) тарафҳо ба созиш омада бошанд, ки мавзуи созишномаи арбитражӣ бо зиёда аз як давлат алоқамандӣ дорад.

  1. Барои мақсадҳои қисми 2 моддаи мазкур:

1) агар тараф зиёда аз як корхонаи тиҷоратӣ дошта бошад, корхонаи тиҷоратӣ ҳамоне ба ҳисоб меравад, ки бештар ба созишномаи арбитражӣ алоқамандӣ дорад;

2) агар тараф корхонаи тиҷоратӣ надошта бошад, маҳалли ҷойгиршавии муқаррарии ӯ ба инобат гирифта мешавад.

  1. Ҳангоми тафсири Қонуни мазкур бояд заминаи байналмилалии он ва зарурати мусоидат ба шакли ягонаи татбиқнамоӣ, инчунин риояи бовиҷдонӣ ба инобат гирифта шавад.
  2. Масъалаҳое, ки ба мавзуи танзими Қонуни мазкур дахл дошта, бевосита дар он пешбинӣ нашудаанд, тибқи принсипҳои умумие, ки Қонуни мазкур ба он асос ёфтааст, ҳал карда мешаванд.

Моддаи 4. Принсипҳои асосии фаъолияти арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ

Фаъолияти арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ дар асоси принсипҳои зерин амалӣ мегардад:

1) баробарҳуқуқии тарафҳо;

2) интихоби озоди арбитраж, ҳуқуқи татбиқшаванда, расмиёт ва забони мурофиаи арбитражӣ аз ҷониби тарафҳо;

3) тобеияти судии шарномавии ҳамаи парвандаҳои баррасишаванда;

4) афзалияти принсипҳои умумиэътирофшудаи ҳуқуқи байналмилалӣ;

5) мустақилияти арбитраж ва арбитрҳо;

6) махфияти баррасии парвандаҳо;

7) мусоидат ба хотимаи баҳс тавассути бастани созишномаи оштии тарафҳо;

8) қатъӣ будани ҳалномаи арбитражӣ.

Моддаи 5. Гирифтани паёмҳои хаттӣ

  1. Паёми хаттӣ дар ҳолатҳои зерин қабулшуда ба ҳисоб меравад, агар тарафҳо ба созиши дигар нарасида бошанд:

1) шахсан ба қабулкунанда ё ба корхонаи тиҷоратии ӯ воқеъ дар маҳалли ҷойгиршавӣ ё нишонии почтавӣ расонида шавад;

2) ба корхонаи тиҷоратии охирини маълуми қабулкунанда, маҳалли ҷойгиршавии муқаррарӣ ё нишонии почтавӣ тавассути мактуби фармоишӣ ва ё ба тарзи дигар, ки кӯшиши бақайдгирии расонидани паёмро пешбинӣ менамояд, фиристода шуда бошад.

  1. Паём дар рӯзи дастрас гардидан қабулшуда ҳисобида мешавад.
  2. Муқаррароти моддаи мазкур нисбат ба паёмҳо дар раванди муҳокимаи судӣ татбиқ намегардад.

Моддаи 6. Даст кашидан аз ҳуқуқ ба норозигӣ

Тарафе, ки новобаста аз риоя нагардидани муқаррароти Қонуни мазкур ё ин ки талаботи созишномаи арбитражӣ, иштироки худро давом медиҳад ва норозигӣ изҳор намекунад, агар барои ин мақсад муҳлати ниҳоӣ пешбинӣ шуда бошад, он гоҳ дар доираи ин муҳлат аз ҳуқуқ ба эътироз дасткашида ҳисобида мешавад.

Моддаи 7. Манъи дахолат ба фаъолияти арбитражи байналмилалӣ

Арбитрҳо дар фаъолияти худ мустақил мебошанд. Ҳама гуна дахолат ба фаъолияти арбитражи байналмилалӣ манъ аст.

Моддаи 8. Мусоидат ва назорати судӣ

Вазифаҳои мусоидат ва назоратро дар ҳолатҳои муқаррарнамудаи Қонуни мазкур Суди Олии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Суди иқтисодии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, судҳои иқтисодии вилоят ва шаҳри Душанбе амалӣ менамояд.

БОБИ 2. СОЗИШНОМАИ АРБИТРАЖӢ

Моддаи 9. Шакли созишномаи арбитражӣ

  1. Созишномаи арбитражӣ метавонад дар шакли тавзеҳоти арбитражӣ дар шартнома ё дар шакли созишномаи алоҳида баста шавад.
  2. Созишномаи арбитражӣ дар шакли хаттӣ баста мешавад.
  3. Созишномаи арбитражӣ дар шакли хаттӣ басташуда ҳисобида мешавад, агар матни он дар ягон шакл сабт шуда бошад, новобаста аз он ки созишномаи арбитражӣ ё шартнома бо истифода аз дигар восита баста шудааст.
  4. Талабот оид ба бастани созишномаи арбитражӣ дар шакли хаттӣ тавассути паёми электронӣ қонеъ карда мешавад, агар маълумоти дар он мавҷудбуда барои истифодаи минбаъда дастрас бошад. Паёми электронӣ дилхоҳ паёме мебошад, ки ба воситаи маълумоти паёми ирсол мегардад. Маълумоти паёмӣ маълумоте бошад, к ибо ёрии воситаҳои электронӣ, магнитӣ, оптикӣ ё дигар воситаҳои ба ҳамин монанд тайёр, ирсол, қабул ё нигоҳ дошта шудааст, аз ҷумла суроғаи электронӣ, телеграмма, телефакс.
  5. Созишномаи арбитражӣ дар шакли хаттӣ басташуда ба ҳисоб меравад, агар он бо роҳи мубодилаи аризаи даъвоӣ ва изҳори назар нисбати даъво баста шуда бошад, ки яке аз тарафҳо мавҷудияти созишномаро тасдиқ намуда, тарафи дигар ба он муқобилият зоҳир наменамояд.
  6. Истинод дар шартнома оид ба ягон ҳуҷҷате, ки дорои тавзеҳоти арбитражӣ мебошад, дар ҳолате, ки ин истинод дар қисми таркибии шартнома ишора гардида бошад, созишномаи арбитражии шакли хаттиро ифода менамояд.

Моддаи 10. Созишномаи арбитражӣ ва муроҷиат ба суд оид ба моҳияти баҳс

  1. Суде, ки ба он оид ба масъалаи мавзуи созишномаи арбитражӣ даъво пешниҳод шудааст, агар ҳар яке аз тарафҳо дар ин бора на дертар аз пешниҳоди аризаи аввалаи худ вобаста ба моҳияти баҳс талаб карда бошанд, бояд тарафҳоро ба арбитраж равон намояд, агар муқаррар нагардад, ки ин созишнома беэътибор аст, қувваи ҳуқуқии худро гум намудааст ё иҷронашаванда мебошад.
  2. Дар сурати пешниҳоди даъво, ки дар қисми 1 моддаи мазкур зикр шудааст, муҳокимаи арбитражӣ метавонад оғоз ёбад ё идома дода шуда, ҳалномаи арбитражӣ бароварда шавад, дар ҳолате, ки масъала дар истеҳсолоти судӣ қарор дорад.

Моддаи 11. Созишномаи арбитражӣ ва чораҳои таъминотии суд

Муроҷиати тарафҳо ба суд то ё дар вақти муҳокимаи арбитражӣ оид ба қабули чораҳои таъминотӣ ва қабули таъинот аз ҷониби суд вобаста ба чунин чораҳо, бо созишномаи арбитражӣ номувофиқ намебошад.

БОБИ 3. ҲАЙАТИ АРБИТРАЖ

Моддаи 12. Шумораи арбитрҳо

  1. Тарафҳо метавонанд ба салоҳдиди худ шумораи арбитрҳоро муайян намоянд.
  2. Дар сурати набудани чунин муқаррарот се арбитр таъин карда мешавад.

Моддаи 13. Таъини арбитрҳо

  1. Ҳеҷ касро бинобар мансубияти шаҳрвандӣ аз ҳуқуқи арбитр шудан маҳрум кардан мумкин нест, агар тарафҳо доир ба тартиби дигаре ба созиш наомада бошанд.
  2. Тарафҳо метавонанд ба салоҳдиди худ тартиби таъини арбитр ё арбитрҳоро, бо риояи муқаррароти моддаи мазкур, мувофиқа намоянд. Ҳангоми мавҷуд набудани чунин созиш:

1) дар арбитраж бо се нафар арбитр, ҳар як тараф як арбитрро таъин мекунад ва ду арбитри бо чунин тартиб таъиншуда арбитри сеюмро таъин мекунанд, агар тараф арбитрро дар муддати сӣ рӯз пас аз гирифтани дархост аз ҷониби тарафи дигар таъин накунад ё агар ду арбитр дар давоми сӣ рӯз аз рӯзи таъин шуданашон дар бораи интихоби арбитри сеюм ба мувофиқа наоянд, бо дархости ҳар яке аз тарафҳо арбитрро суд таъин менамояд;

2) дар арбитраж бо як нафар арбитр, агар тарафҳо оид ба интихоби арбитр ба мувофиқа наоянд, бо хоҳиши ҳар яке аз тарафҳо арбитрро суд таъин мекунад.

  1. Ҳангоми расмиёти таъини мувофиқашуда тарафҳо метавонанд аз суд дархост намоянд, ки чораҳои зарурӣ андешад, агар созишнома дар бораи тартиби таъин усулҳои дигари таъмини таъинро пешбинӣ накарда бошад:

1) яке аз тарафҳо ин расмиётро риоя накунад;

2) тарафҳо ё ду арбитр мутобиқи расмиёти мазкур наметавонанд ба созиш оянд;

3) шахси сеюм, аз ҷумла, муассиса, мувофиқи ин тартиб ягон вазифаи бар зиммааш вогузоршударо иҷро накунад.

  1. Қарор оид ба ҳама гуна масъалаҳое, ки мутобиқи ҳамин модда аз ҷониби суд қабул шудааст, мавриди шикоят қарор дода намешавад.
  2. Ҳангоми таъини арбитр суд бояд:

1) ҳама гуна талаботро, ки нисбат ба арбитр мувофиқи созишнома нишон дода шудааст, ба инобат гирад;

2) таъини арбитри мустақил ва беғаразро таъмин намояд;

3) дар сурати таъини арбитри якҳайата ё арбитри сеюм, зарурати таъини арбитреро, ки шаҳрвандияш назар ба шаҳрвандии тарафҳо дигар аст, ба назар гирад.

Моддаи 14. Асос барои рад намудан

  1. Дар сурати муроҷиат ба ягон шахс дар робита ба таъини эҳтимолии ӯ ба сифати арбитр, ин шахс бояд доир ба ҳама ҳолатҳоеро, ки метавонанд боиси шубҳаҳои асоснок нисбат ба беғаразӣ ва мустақилияти ӯ гарданд, хабар диҳад. Арбитр аз лаҳзаи таъин шуданаш ва дар тамоми рафти муҳокимаи арбитражӣ, бояд фавран тарафҳоро дар бораи чунин ҳолатҳо огоҳ созад, агар ӯ қаблан онҳоро дар бораи ин ҳолатҳо огоҳ накарда бошад.
  2. Арбитр танҳо дар он сурат рад карда мешавад, агар ҳолатҳое вуҷуд дошта бошанд, ки беғаразӣ ва мустақилияти ӯро зери шубҳа мегузоранд, ё агар ӯ ба талаботи дар созишномаи тарафҳо муқарраршуда номувофиқ бошад. Тараф метавонад ба арбитре, ки таъин намудааст ва ё дар таъини он иштирок кардааст, танҳо бо сабабҳое, ки ба ӯ баъди таъини арбитр маълум гаштаанд, раддия изҳор намояд.

Моддаи 15. Тартиби рад намудан

  1. Тарафҳо метавонанд бо салоҳдиди худ дар бораи тартиби рад намудани арбитр бо шарти риояи муқаррароти моддаи мазкур созиш намоянд
  2. Дар сурати мавҷуд набудани созиши тарафҳо, тарафе, ки изҳори рад намудани арбитрро дорад, дар муддати понздаҳ рӯз пас аз огоҳ шудани ташкили ҳайати арбитраж ё ҳолатҳои пешбининамудаи қисми 2 моддаи 14 Қонуни мазкур дар бораи сабабҳои рад намудан ба таври хаттӣ хабар медиҳад. Агар ба арбитре, ки нисбаташ раддия арз шудааст, худраддия изҳор накунад ё тарафи дигар ба раддия розӣ нест, масъалаи рад намудани он аз ҷониби ҳайати арбитраж ҳал карда мешавад.
  3. Агар аризаи рад намудан дар мавриди татбиқи дилхоҳ тартиб аз ҷониби тарафҳо мувофиқашуда ё тартиби пешбининамудаи қисми 2 моддаи мазкур қонеъ карда нашавад, тарафе, ки изҳори рад кардааст, метавонад дар давоми сӣ рӯз пас аз гирифтани огоҳинома дар бораи рад намудан, аз суд хоҳиш намояд, ки доир ба рад намудан қарор қабул намояд. Чунин қарор наметавонад мавриди шикоят қарор гирад, то он вақте, ки чунин дархост ҳалли худро наёбад, арбитраж, аз ҷумла, арбитре, ки нисбат ба он раддия пешниҳод шудааст, метавонад тафтиши арбитражиро идома диҳад ва ҳалномаи арбитражӣ барорад.

Моддаи 16. Иҷро накардани уҳдадориҳо ё ғайриимкон будани амали арбитр

  1. Дар ҳолате, ки арбитр қонунан ё воқеан вазифаҳои худро иҷро карда натавонад ё бо дигар сабабҳо уҳдадориҳои худро иҷро накунад, ваколати ӯ қатъ мегардад, агар худи арбитр таъин шуданро рад кунад ё тарафҳо барои қатъ кардани ваколати арбитр созиш намоянд. Дар сурати ихтилофоти марбут ба яке аз ин асосҳо, дилхоҳ тараф метавонанд ба суд бо дархости қабули қарори нисбат ба қатънамоии ваколат муроҷиат намоянд, ки ин қарор мавриди шикоят қарор намегирад.
  2. Агар мутобиқи моддаи мазкур ё қисми 2 моддаи 15, арбитр худ аз таъин шудан рад намояд ё тараф барои қатъ намудани ваколати ӯ розигӣ диҳад, ин маънои эътироф намудани дилхоҳ асоси пешбининамудаи моддаи мазкур ё қисми 2 моддаи 14-ро надорад.

Моддаи 17. Таъини арбитри нав

Арбитри нав тибқи талаботи Қонуни мазкур, ки ба таъини арбитри ивазшаванда татбиқ гардида буд, таъин карда мешавад.

БОБИ 4. САЛОҲИЯТИ ҲАЙАТИ АРБИТРАЖ. ЧОРАҲОИ ТАЪМИНОТӢ

Моддаи 18. Ваколати ҳайати арбитраж оид ба баровардани қарор дар бораи доираи ҳуқуқи худ

  1. Ҳайати арбитраж ҳуқуқ дорад дар доираи ваколатҳои худ, аз ҷумла, аз рӯйи ҳама гуна изҳори норозигӣ нисбат ба мавҷудият ё дурустии созишномаи арбитражӣ қарор қабул намояд. Барои ин мақсад тавзеҳоти арбитражӣ, ки қисми шартнома мебошад, ҳамчун созише маънидод карда мешавад, ки ба шартҳои дигари шартнома вобастагӣ надорад. Ҳалномаи баровардаи арбитраж дар бораи беэътибор донистани шартнома боиси беэътибории тавзеҳоти арбитражӣ намегардад.
  2. Ариза дар бораи мавҷуд набудани ваколати ҳайати арбитраж метавонад на дертар аз пешниҳоди изҳори норозигӣ аз рӯйи даъво манзур гардад. Аз ҷониби тараф таъин намудани арбитр ё иштироки ӯ дар таъини арбитр ин тарафро аз ҳуқуқи пешниҳоди чунин ариза маҳрум намесозад. Ариза дар бораи он, ки ҳайати арбитраж аз доираи ваколати худ баромада истодааст, бояд дар рафти муҳокимаи арбитражӣ ба миён гузошта шавад. Ҳайати арбитраж метавонад дар ҳолатҳои мазкур аризаи дертар пешниҳодшударо қабул намояд, агар сабаби дер монданро узрнок эътироф намояд.
  3. Ҳайати арбитраж метавонад оид ба ариза дар бораи баромадан аз доираи ваколат, аз рӯйи хусусияти пешакии масъала ва доир ба моҳияти баҳс қарор қабул намояд. Агар ҳайати арбитраж аз рӯйи масъалаи пешакӣ қарор барорад, ки дорои ҳуқуқ мебошад, дилхоҳ тараф метавонад дар муддати сӣ рӯз пас аз гирифтани огоҳинома дар ин бора аз суд дархост намояд, ки қарор қабул намояд. Дар ҳоле, ки чунин дархост дар баррасӣ аст, ҳайати арбитраж метавонад муҳокимаро идома дода, ҳалнома қабул намояд.

Моддаи 19. Ваколати арбитраж барои баровардани қарор оид ба қабули чораҳои таъминотӣ

  1. Агар тарафҳо ба созиши дигар наомада бошанд, ҳайати арбитраж метавонад бо дархости яке аз тарафҳо чораҳои таъминотиро пешбинӣ намояд.
  2. Ҳайати арбитраж қарор мебарорад, ки яке аз тарафҳо:

1) мавқеи худро то ҳалли баҳс нигоҳ дорад ё барқарор намояд;

2) бо мақсади пешгирии зарари ҳозира ё ногузир, ё зарар ба худи арбитраж чораҳо андешад ё аз қабули чораҳое, ки метавонад боиси расонидани чунин зарар гардад, худдорӣ намояд;

3) барои нигоҳдошти дороиҳо маблағеро, ки аз ҳисоби онҳо мумкин аст қарори минбаъдаи арбитраж иҷро гардад, пешниҳод намояд;

4) далелҳоеро нигоҳ дорад, ки ба парванда дахл дошта, барои ҳалли баҳс аҳамияти муҳим доранд.

Моддаи 20. Шартҳои пешбинӣ намудани чораҳои таъминотӣ

  1. Тарафе, ки оид ба чораҳои таъминотӣ мутобиқи бандҳои 1), 2) ва 3) қисми 2 моддаи 19 Қонуни мазкур дархост намудааст, ҳайати арбитражро бовар мекунонад, ки:

1) мумкин аст зараре расонида шавад, ки наметавонад ба таври зарурӣ бартараф гардад;

2) эҳтимол ҷой дорад, ки тарафи дархостнамуда нисбати моҳияти талабот муваффақ мегардад. Дилхоҳ муайяннамоӣ вобаста ба эҳтимоли мазкур озодии салоҳдиди ҳайати арбитражро ҳангоми қабули таъиноти минбаъда халалдор наменамояд.

  1. Дархост оид ба қабули чораҳои таъминотӣ дар ҳамон андозае татбиқ мегардад, ки ҳайати арбитраж онро мувофиқ мешуморад.

БОБИ 5. МУҲОКИМАИ АРБИТРАЖӢ

Моддаи 21. Баробарҳуқуқии тарафҳо

Ба тарафҳо баробарҳуқуқӣ таъмин гардида, ба онҳо имкони изҳори мавқеи худ дода мешавад.

Моддаи 22. Тартиби муҳокимаи арбитражӣ

  1. Бо риояи муқаррароти Қонуни мазкур, тарафҳо метавонанд бо салоҳидиди худ оид ба тартиби гузаронидани муҳокима аз ҷониби ҳайати арбитраж ба мувофиқа расанд.
  2. Дар сурати мавҷуд набудани чунин мувофиқа, ҳайати арбитраж метавонад бо дарназардошти муқаррароти Қонуни мазкур муҳокимаи арбитражиро тавре гузаронад, ки ӯ зарур мешуморад. Ваколате, ки ба ҳайати арбитраж дода шудааст, аз ваколат ба муайян кардани имконпазирӣ, дахл доштан, моҳият ва аҳамияти ҳама гуна далелҳо иборат аст.

Моддаи 23. Макони арбитраж

  1. Тарафҳо метавонанд бо салоҳдиди худ оид ба маҳалли баргузории арбитраж ба созиш оянд. Дар сурати мавҷуд набудани чунин созиш, маҳалли баргузории арбитраж аз ҷониби ҳайати арбитраж бо дарназардошти ҳолатҳои парванда ва фарогирии омилҳои муносиб барои тарафҳо муайян карда мешавад.
  2. Новобаста аз муқаррароти қисми 1 моддаи мазкур, агар тарафҳо ба созиши дигаре нарасида бошанд, ҳайати арбитраж метавонад дар дилхоҳ маҳал, ки он барои гузаронидани машварат байни аъзо, шунидани шоҳидон, коршиносон, тарафҳо ё ин, ки барои азназаргузаронии молҳо, дигар молу мулк ва ҳуҷҷатҳо мувофиқ мешуморад, ҷамъ оянд.

Моддаи 24. Оғози муҳокимаи арбитражӣ

Агар тарафҳо ба созиши дигар нарасида бошанд, муҳокимаи арбитражӣ нисбат ба баҳси мушаххас аз рӯзе оғоз мегардад, ки дархост оид ба додани баҳси мазкур дар арбитраж аз тарафи ҷавобгар қабул шуда бошад.

Моддаи 25. Забони муҳокимаи арбитраж

  1. Тарафҳо метавонанд бо салоҳдиди худ оид ба забонҳое, ки дар ҷараёни муҳокимаи арбитражӣ истифода мешаванд, ба созиш оянд. Дар сурати мавҷуд набудани чунин созиш, забонҳое, ки ҳангоми муҳокима бояд истифода шаванд, аз тарафи ҳайати арбитраж муайян карда мешаванд. Чунин созиш ё муайянкунӣ, агар дар онҳо тартиби дигаре муқаррар нашуда бошад, ба ҳама гуна аризаи хаттии тарафҳо, шунидани парванда ва ҳалномаи арбитражӣ, қарор ё дигар паёми ҳайати арбитраж дахл дорад.
  2. Ҳайати арбитраж метавонад дар он хусус талаб намояд, ки ҳама гуна далелҳои ҳуҷҷатӣ бо тарҷума ба забоне, ки тарафҳо вобаста ба он ба созиш расидаанд ё аз ҷониби ҳайати арбитраж муайян гардидаанд, пешниҳод карда шаванд.

Моддаи 26. Аризаи даъвоӣ ва норозигӣ ба даъво

  1. Дар давоми муҳлати бо тарафҳо мувофиқашуда ё аз ҷониби ҳайати арбитраж муайяншуда, даъвогар бояд далелҳои асосноки даъвои худ, масъалаҳои ҳалшаванда ва моҳияти даъвои худро арз кунад ва ҷавобгар низ бояд ба ин нуқтаҳо эътироз баён намояд, агар тарафҳо оид ба унсурҳои зарурии чунин аризаҳо тартиби дигаре пешбинӣ накарда бошанд. Тарафҳо метавонанд якҷоя бо аризаҳои худ ҳама ҳуҷҷатҳоеро, ки онҳо ба парванда дахлдор меҳисобанд ё метавонанд дар оянда ҳуҷҷатҳо, ё дигар далелҳоро пешниҳод намоянд.
  2. Агар тарафҳо ба созиши дигар нарасида бошанд дар рафти муҳокимаи арбитражӣ ҳар яке аз тарафҳо метавонад талаботи даъво ё норозигии худро тағйир диҳад ё ба он илова намояд, танҳо дар сурате, ки агар ҳайати арбитраж бо дарназардошти таъхири дахлдор онро ғайримақсаднок наҳисобад.

Моддаи 27. Муҳокимаи шифоҳӣ ва хаттӣ

  1. Бо риояи ҳама гуна созиши дигари тарафҳо, ҳайати арбитраж оид ба шунидани шифоҳии парванда барои пешниҳоди далелҳо, мубоҳисаи шифоҳӣ ё амалӣ намудани муҳокима дар асоси ҳуҷҷатҳо ва дигар маводҳо қарор қабул менамояд. Агар тарафҳо оид ба баргузор накардани баррасии шифоҳӣ ба созиш наомада бошанд, ҳайати арбитраж бояд чунин шуниданро дар марҳилаи дахлдори муҳокима бо дархости дилхоҳ тараф гузаронад.
  2. Оид ба дилхоҳ муҳокима ва ҷаласаи ҳайати арбитраж, ки бо мақсади азназаргузаронии молҳо, дигар молу мулк ё ҳуҷҷатҳо гузаронида мешаванд, ба тарафҳо пешакӣ огоҳинома ирсол мегардад.
  3. Ҳамаи аризаҳо, ҳуҷҷатҳо ё дигар иттилооти пешниҳодкардаи яке аз тарафҳо ба ҳайати арбитраж бояд ба саҳми тарафи дигар расонида шаванд. Инчунин, ҳамагуна хулосаҳои коршиносон ё дигар ҳуҷҷатҳое, ки далел ба ҳисоб мераванд ва ҳайати арбитраж ҳангоми қабули қарори худ онҳоро ба асос мегирад, ба тарафҳо супорида мешаванд.

Моддаи 28. Пешниҳод накардани ҳуҷҷатҳо ё ҳозир нашудани тараф

Агар тарафҳо ба мувофиқаи дигар нарасида бошанд ва мавҷуд набудани сабабҳои узрнок, оқибатҳои зерини ҳуқуқӣ ба миён меоянд:

1) даъвогар аризаи даъвоии худро тибқи моддаи 28 Қонуни мазкур пешниҳод накунад, ҳайати арбитраж муҳокимаро қатъ менамояд;

2) ҷавобгар норозигии худро ба даъво мутобиқи моддаи 28 Қонуни мазкур пешниҳод нанамояд, арбитраж муҳокимаро бе баррасии далели пешниҳод накардан ҳамчун эътирофи тасдиқи даъвогар идома медиҳад;

3) яке аз тарафҳо ба муҳокима ҳозир нашавад ва ё далелҳои ҳуҷҷатиро пешниҳод накунад, арбитраж метавонад муҳокимаро идома дода, дар асоси далелҳои мавҷуда ҳалнома қабул намояд.

Моддаи 29. Таъини коршинос (эксперт) аз ҷониби арбитраж

  1. Агар тарафҳо ба созиши дигаре наомада бошанд, ҳайати арбитраж метавонад:

1) як ё якчанд коршинос (эксперт)-ро барои пешниҳоди хулоса оид ба масъалаи мушаххас, ки аз тарафи ҳайати арбитраж муайян мегардад, таъин намояд;

2) аз тарафҳо талаб намояд, ки ба коршинос иттилоот, барои азназаргузаронӣ ва шиносоии дилхоҳ ҳуҷҷатҳо, молҳо ва дигар молу мулки марбут ба парвандаро пешниҳод ё дастрасӣ ба онҳоро бо мақсади омӯзиш таъмин намояд.

  1. Ҳангоми мавҷуд набудани созиши дигари тарафҳо, агар тараф дар ин хусус дархост намояд ё ҳайати арбитраж инро зарур шуморад, коршинос (эксперт) бояд пас аз пешниҳоди хулосаи хаттӣ ё шифоҳии худ дар баррасии парванда иштирок намояд, ки дар он ба тарафҳо имконият дода мешавад ба ӯ савол диҳанд ва шоҳид-коршиносро муаррифӣ намуда, барои додани нишондод оид ба масъалаҳои баҳснок даъват намоянд.

Моддаи 30. Мусоидати суд ба дастрасии далелҳо

Ҳайати арбитраж ё тараф бо розигии ҳайати арбитраж метавонад ба суд бо дархост оид ба мусоидат дар гирифтани далелҳо муроҷиат намояд. Суд метавонад ин дархостро дар доираи салоҳияти худ ва тибқи қоидаҳои муқаррарнамудаи қонунгузории мурофиавии иқтисодӣ иҷро намояд.

БОБИ 6. БАРОВАРДАНИ ҲАЛНОМАИ АРБИТРАЖӢ ВА ҚАТЪ НАМУДАНИ МУҲОКИМА

Моддаи 31. Меъёрҳое, ки нисбат ба моҳияти баҳс татбиқ мешаванд

  1. Ҳайати арбитраж баҳсро мувофиқи меъёрҳое баррасӣ менамояд, ки тарафҳо ба сифати ҳуқуқи татбиқшаванда нисбат ба моҳияти баҳс интихоб намудаанд. Агар тартиби дигаре нишон дода нашуда бошад, ҳама гуна нишондоди ҳуқуқ ё низоми ҳуқуқии дилхоҳ давлат ҳамчун истинод, на ба меъёрҳои коллизионии он, балки ба ҳуқуқи моддии давлати марбута маънидод карда мешавад.
  2. Ҳангоми мавҷуд набудани ягон пешниҳоди тарафҳо ҳайати арбитраж ҳуқуқеро татбиқ менамояд, ки мутобиқи меъёрҳои коллизионӣ муайян шудааст ва онро татбиқшаванда меҳисобад.
  3. Дар ҳамаи ҳолатҳо ҳайати арбитраж қарорро дар асоси шартҳои шартнома ва бо дарназардошти одатҳои тиҷоратие, ки нисбат ба ҳамин аҳд татбиқ мешаванд, қабул менамояд.

Моддаи 32. Баровардани ҳалнома аз ҷониби ҳайати арбитр

Ҳангоми гузаронидани муҳокимаи арбитражӣ аз ҷониби зиёда аз як арбитр, агар тарафҳо бо тартиби дигаре созиш накарда бошанд, дилхоҳ қарори ҳайати арбитраж бо аксарияти шумораи умумии аъзои ҳайати арбитраж қабул карда мешаванд. Масъалаҳои расмиётӣ бошад, аз ҷониби арбитри раисикунанда ҳал карда мешаванд, агар ӯ аз ҷониби тарафҳо ё тамоми аъзои ҳайати арбитраж ваколатдор шуда бошад.

Моддаи 33. Созиши оштии тарафҳо
  1. Агар дар ҷараёни муҳокимаи арбитражӣ тарафҳои баҳс ба созиш оянд, ҳайати арбитраж муҳокимаро қатъ намуда, бо хоҳиши тарафҳо ва дар сурати мавҷуд набудани норозигии тарафҳо, созиши оштии бадастомада бо ҳалномаи арбитражӣ аз рӯйи шартҳои мувофиқанамудаи тарафҳо тасдиқ мегардад.
  2. Ҳалномаи арбитражӣ дар асоси шартҳои мувофиқанамудаи тарафҳо тибқи муқаррароти моддаи 34 Қонуни мазкур қабул гардида, дорои нишондодҳои ҳалномаи арбитражӣ мебошад.
  3. Ҳалномаи арбитраж дар асоси шартҳои мувофиқанамудаи тарафҳо ба монанди дигар ҳалномаҳои ҳайати арбитраж оид ба моҳияти баҳс эътибори баробар дошта, бояд иҷро карда шавад.

Моддаи 34. Шакл ва мазмуни ҳалномаи арбитражӣ

  1. Ҳалномаи арбитражӣ дар шакли хаттӣ қабул ва аз ҷониби арбитр ё арбитрҳо имзо карда мешавад. Ҳангоми дастҷамъона қабул шудани ҳалнома дар он мавҷуд будани имзои аксарияти аъзои ҳайати арбитраж кифоя аст, ба шарте ки сабаби набудани имзои арбитрҳои дигар нишон дода шавад.
  2. 2. Дар ҳалномаи арбитражӣ сабабҳое нишон дода мешаванд, ки ба он асос ёфтаанд, ба истиснои ҳолатҳое, ки тарафҳо ба созиш омада бошанд, ки чунин сабабҳо набояд оварда шаванд ё агар ҳалномаи арбитражӣ ба шартҳои мувофиқашуда мутобиқи моддаи 33 Қонуни мазкур қабул карда шуда бошад.
  3. Дар ҳалномаи арбитражӣ сана ва маҳалли баргузории арбитраж тавре, ки дар қисми 1 моддаи 23 Қонуни мазкур муайян шудааст, нишон дода мешавад. Ҳалномаи арбитражӣ дар маҳалли мазкур баровардашуда ҳисобида мешавад.
  4. Нусхаи ҳалномаи арбитражӣ, ки мувофиқи қисми 1 ҳамин модда аз ҷониби арбитрҳо ба имзо расидааст, ба тарафҳо супорида мешавад.

Моддаи 35. Қатъ гардидани муҳокима

  1. Муҳокимаи арбитражӣ бо қабули таъиноти ниҳоии ҳайати арбитраж тибқи қисми 2 моддаи мазкур қатъ мегардад.
  2. Ҳайати арбитраж дар ҳолатҳои зерин оид ба қатъи муҳокима таъинот мебарорад, агар:

1) даъвогар аз даъвои худ даст кашад, агар ҷавобгар нисбати қатъи муҳокима норозигӣ баён накунад ва ҳайати арбитраж қонунӣ будани манфиати ҷавобгарро дар ҳалли ниҳоии баҳс эътироф накунад;

2) тарафҳо оид ба қатъ намудани муҳокима ба созиш омада бошанд;

3) ҳайати арбитраж ба хулоса ояд, ки давом додани муҳокима бо ягон сабаби дигар зарур набошад ё ғайриимкон аст.

  1. Ваколати ҳайати арбитраж дар як вақт бо анҷоми муҳокимаи арбитражӣ бо назардошти муқаррароти моддаи 36 ва қисми 5 моддаи 37 Қонуни мазкур қатъ мегардад.

Моддаи 36. Ислоҳ ва тавзеҳи ҳалномаи арбитражӣ. Қабули ҳалномаи иловагӣ

  1. Дар давоми сӣ рӯз аз рӯзи гирифтани ҳалномаи арбитраж, агар тарафҳо муҳлати дигарро мувофиқа накарда бошанд:

1) ҳар як тараф тарафи дигарро дар ин бора огоҳ намуда, метавонад аз ҳайати арбитраж хоҳиш намояд, ки дар ҳалномаи арбитраж ҳар як хатои ҳисобӣ, саҳву ғалати нашрӣ ва ё дигар хатоҳои ба инҳо монандро ислоҳ намоянд;

2) дар сурати мавҷуд будани созиш миёни тарафҳо, ҳар яке аз тарафҳо тарафи дигарро дар ин хусус огоҳ намуда, метавонад аз ҳайати арбитраж дархост кунад, ки ягон банд ё қисми мушаххаси ҳалномаи арбитражро тавзеҳ диҳад.

  1. Агар ҳайати арбитраж дархостро асоснок шуморад, бояд дар муҳлати сӣ рӯз пас аз гирифтани он, ислоҳоти заруриро ворид созад ё онро тавзеҳ диҳад. Ин гуна тавзеҳ қисми таркибии ҳалномаи арбитражӣ ҳисобида мешавад.
  2. Ҳайати арбитраж дар муҳлати сӣ рӯз аз рӯзи қабул гардидани ҳалномаи арбитраж метавонад бо ташаббуси худ ҳар як хатоии ҷойдоштаро ислоҳ намояд.
  3. Агар тарафҳо ба созиши дигар нарасида бошанд, ҳар як тараф тарафи дигарро метавонад дар муҳлати сӣ рӯз аз рӯзи гирифтани ҳалномаи арбитражӣ огоҳ намуда, аз ҳайати арбитраж дархост намояд, ки нисбат ба талаботе, ки дар рафти муҳокимаи арбитражӣ изҳор шудаанду дар ҳалномаи арбитражӣ ифода наёфтаанд, ҳалномаи арбитражии иловагӣ қабул намояд. Ҳайати арбитраж агар ин дархостро асоснок шуморад, он бояд дар муҳлати то сӣ рӯз ҳалномаи арбитражии иловагӣ барорад.
  4. Ҳайати арбитраж дар ҳолатҳои зарурӣ метавонад муҳлатро барои ислоҳи хатоҳо, пешниҳоди тавзеҳот ва қабули ҳалномаи иловагии арбитражӣ мутобиқи ҳамин модда тамдид намояд.
  5. Муқаррароти марбут ба шакл ва мундариҷаи ҳалномаи арбитражӣ, нисбат ба ислоҳ ё тавзеҳи ҳалномаи арбитражӣ ва қабули ҳалномаи иловагӣ татбиқ мегардад.

БОБИ 7. ШИКОЯТ АЗ БОЛОИ ҲАЛНОМАИ АРБИТРАЖӢ

Моддаи 37. Шикоят ба ҳалномаи арбитражӣ

  1. Шикоят ба суд аз болои ҳалномаи арбитражӣ мутобиқи қисмҳои 2 ва 3 ҳамин модда пешниҳод карда мешавад.
  2. Ҳалномаи арбитражӣ метавонад аз ҷониби суд дар ҳолатҳои зерин бекор карда шавад, агар:

1) яке аз тарафҳо ҳангоми бастани созишномаи арбитражӣ пурра ё қисман қобилияти амалкунӣ надорад;

2) созишномаи арбитражӣ мувофиқи қонунгузорие, ки тарафҳо дар созишнома ба он истинод овардаанд беэътибор аст ва дар ҳолати набудани чунин истинод – аз рӯйи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон;

3) тарафи дархосткунанда ба таври дахлдор оид ба таъини арбитр ё муҳокимаи арбитражӣ огоҳонида нашуда бошад ва ё бо дигар сабабҳои узрнок далелҳои худро пешниҳод карда натавонистааст;

4) ҳалномаи арбитражӣ оид ба баҳсе бароварда шудааст, ки барои баррасӣ дар арбитраж пешбинӣ нашудааст ё таҳти шартҳои муроҷиат ба арбитраж қарор нагирифтааст;

5) ҳалномаи арбитражӣ қарорҳоеро дар бар мегирад, ки берун аз доираи самти татбиқи созишномаи арбитражӣ аст, ба шарте ки агар қарорҳо оид ба масъалаҳои баррасишаванда дар арбитражӣ аз он қарорҳое ҷудо карда шаванд, ки тобеи арбитраж нестанд ва он гоҳ танҳо он қисми ҳалномаи арбитражӣ бекор карда мешавад, ки қарорҳо масъалаҳоеро дар бар мегиранд, ки онҳоро арбитраж баррасӣ намекунад;

6) ҳайати арбитраж ё тартиби арбитражӣ ба созишномаи тарафҳо мувофиқат накунад, агар чунин созишнома ба ягон муқаррароти Қонуни мазкур ихтилоф надорад ва аз он тарафҳо наметавонанд даст кашанд ва ё ҳангоми набудани чунин созишнома, ба Қонуни мазкур мутобиқат накунад.

  1. Ҳалномаи арбитражӣ аз ҷониби суд метавонад бекор карда шавад, танҳо дар ҳолате, ки агар суд муайян намояд:

1) мавзуи баҳс ба муҳокимаи арбитражӣ аз рӯйи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон тобеъ набошад;

2) ҳалномаи арбитражӣ ба тартиби оммавии Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намояд.

  1. Дархост оид ба бекоркунӣ наметавонад пешниҳод шавад:

1) пас аз гузаштани се моҳ аз рӯзе, ки тарафи изҳоркунандаи ин дархост ҳалномаи арбитражиро гирифтааст;

2) мутобиқи моддаи 38 Қонуни мазкур аз рӯзи баровардани ҳалномаи арбитражӣ дархост пешниҳод шудааст.

  1. Дар сурати ворид шудани дархост оид ба бекорнамоии ҳалномаи арбитражӣ, суд метавонад дар ҳолати муносиб ва бо дархости яке аз тарафҳо истеҳсолотро оид ба масъалаи бекорнамоӣ дар муҳлати муқаррарнамудаи он, боздорад, то ин ки ба ҳайати арбитраж имконияти аз нав оғоз намудани муҳокимаи арбитражӣ ё андешидани дигар амалҳоро, ки ба ақидаи ҳайати арбитраж асосҳои бекорнамоии ҳалномаи арбитражиро бартараф менамояд, фароҳам оварда шавад.

БОБИ 8. ЭЪТИРОФ ВА ИҶРОИ ҲАЛНОМАҲОИ АРБИТРАЖӢ

Моддаи 38. Эътироф ва мавриди иҷро қарор додани ҳалномаҳои арбитражӣ

  1. Ҳалномаи арбитражӣ новобаста аз он, ки дар кадом давлат қабул шудаанд, ҳатмӣ эътироф мегарданд ва ҳангоми ба суд пешниҳод кардани дархости хаттӣ, бо дарназардошти муқаррароти Қонуни мазкур мавриди иҷро қарор дода мешаванд.
  2. Тарафе, ки ҳалномаи арбитражиро асос намуда, барои мавриди иҷро қарор додани он дархост пешниҳод менамояд, асли ҳалномаи арбитражӣ ё нусхаи онро пешниҳод менамояд. Агар ҳалномаи арбитражӣ бо забони давлатӣ навишта нашуда бошад, он гоҳ суд метавонад ба ин тараф пешниҳод намояд, ки тарҷумаи онро ба чунин забон манзур намояд.

Моддаи 39. Асосҳои рад кардани эътироф ё мавриди иҷро қарор додани ҳалномаи арбитражӣ

  1. Эътироф ё иҷрои ҳалномаи арбитражӣ, сарфи назар аз он ки, дар кадом кишвар бароварда шудааст, метавонад танҳо бо дархости тарафе, ки муқобили он равона гардидааст, агар ин тараф ба суде, ки дар он эътироф ё мавриди иҷро қарор додани ҳалномаи арбитражӣ талаб карда мешавад, далелҳои зеринро пешниҳод намояд, ки дар он:

1) яке аз тарафҳои созишномаи арбитражӣ то андозае ғайри қобили амал буд;

2) созишномаи арбитражӣ, тибқи қонунгузорие, ки тарафҳо созишномаро ба он тобеъ медонанд ва бо ҷой надоштани чунин ишора ба қонунгузории давлате, ки дар он ҳалнома бароварда шудааст, беэътибор мебошад;

3) тарафе, ки ба муқобили он ҳалнома татбиқ мешавад, бо таври дахлдор оид ба таъини арбитр ё муҳокимаи арбитражӣ огоҳонида нашудааст ва ё вобаста ба дигар сабабҳо натавонистааст далелҳои худро пешниҳод намояд;

4) ҳалномаи арбитражӣ аз рӯйи баҳсе, ки барои ҳал дар арбитраж пешбинӣ нашудааст ва ё ба шартҳои муроҷиат ба арбитраж мувофиқат намекунад;

5) ҳалномаи арбитражӣ муқарраротеро оид ба масъалаҳое дар бар мегирад, ки аз доираи татбиқи созишномаи арбитражӣ берун аст, ба шарте агар қарорҳо аз рӯйи масъалаҳое, ки дар арбитраж баррасӣ мешаванд, метавонанд аз он ҷудо карда шаванд, ки ба арбитраж дахл надорад, пас он қисми ҳалномаи арбитражӣ, ки дар он мукаррарот вобаста ба маъалаҳои дар баррасии арбитраж муносибро дар бар мегирад, мумкин аст эътироф ва мавриди иҷро қарор дода шавад;

6) ҳайати арбитраж ва ё расмиёти арбитражӣ ба созиши тарафҳо мувофиқат накунад ё ин ки ҳангоми мавҷуд набудани ин мувофиқа ба қонуни давлате, ки дар он арбитраж баргузор гардидааст, мувофиқат накунад;

7) ҳалномаи арбитражӣ ҳоло барои тарафҳо ҳатмӣ нагаштааст ё бекор гардидааст ё ин ки иҷрои он аз ҷониби суди давлате, ки тибқи қонуни он ҳалномаи арбитражӣ бароварда шудааст, боздошта шуда бошад.

  1. Эътироф ё мавриди иҷро қарор додани ҳалномаи арбитражӣ, новобаста аз он, ки дар кадом давлат бароварда шудааст, танҳо дар ҳолате рад карда мешавад, агар суд муайян намояд, ки:

1) мавзуи баҳс наметавонад мувофиқи қонунгузории ин давлат мавриди муҳокимаи арбитражӣ қарор гирад;

2) эътироф ва мавриди иҷро қарор додани ин ҳалномаи арбитражӣ ба тартиботи оммавии Ҷумҳурии Тоҷикистон мухолифат намояд.

  1. Ба суде, ки дар банди ҳафтуми қисми 1 моддаи мазкур пешбинӣ гардидааст, дархост оид ба бекор кардан ё боздоштани иҷрои ҳалномаи арбитражӣ арз гардида бошад, суде, ки дар он эътироф ё иҷрои ҳалномаи арбитражӣ пурсида мешавад, ҳангоми зарурат метавонад қабул кардани ҳалномаи худро мавқуф гузорад ва бо дархости ҳамон тарафе, ки оид ба эътироф ва мавриди иҷро қарор додани он хоҳиш намудааст, тарафи дигарро уҳдадор созад, ки таъминоти дахлдорро пешниҳод намояд.

БОБИ 9. МУҚАРРАРОТИ ХОТИМАВӢ

Моддаи 40. Ҷавобгарӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур

Шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ барои риоя накардани талаботи Қонуни мазкур бо тартиби муқаррарнамудаи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷавобгарӣ кашида мешаванд.

Моддаи 41. Дар бораи аз эътибор соқит донистани Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ»

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 18 марти соли 2015 «Дар бораи арбитражи байналмилалии тиҷоратӣ» (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, 2015, № 3, моддаи 205) аз эътибор соқит дониста шавад.

Моддаи 42. Тартиби мавриди амал қарор додани Қонуни мазкур

Қонуни мазкур пас аз интишори расмӣ мавриди амал қарор дода шавад.

Матни лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ (рус)

Проект

ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН

О МЕЖДУНАРОДНОМ КОММЕРЧЕСКОМ АРБИТРАЖЕ

Настоящий Закон регулирует отношения, связанные с деятельностью международного коммерческого арбитража, а также порядок и условия признания и исполнения их решений.

ГЛАВА 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ
Статья 1. Основные понятия

В настоящем Законе применяется следующие основные понятия:

1) арбитраж – любой арбитраж, независимо от того осуществляется ли он постоянным арбитражным учреждением или нет;

2) арбитр - физическое лицо, избранное сторонами, или назначенное в порядке, установленном настоящим Законом, для разрешения споров в международном коммерческом арбитраже;

3) арбитражное соглашение – соглашение сторон о передаче в арбитраж всех или определенных споров, которые возникли или могут возникнуть между ними в связи с каким-либо конкретным правоотношением, независимо от того, носит ли оно договорный характер или нет;

4) состав арбитража – арбитр рассматривающий спор коллегиально или единолично;

5) суд - орган судебной власти, входящий в судебную систему Республики Таджикистан и рассматривающий экономические дела коллегиально или единолично.

Статья 2. Законодательство Республики Таджикистан о международном коммерческом арбитраже

Законодательство Республики Таджикистан о международном коммерческом арбитраже основывается на Конституции Республики Таджикистан и состоит из настоящего Закона, иных нормативных правовых актов Республики Таджикистан, а также международных правовых актов, признанных Таджикистаном.

Статья 3. Сфера применения настоящего Закона
  1. Настоящий Закон применяется к международному торговому арбитражу при условии соблюдения любого соглашения, действующего между данным государством и любым другим государством или государствами.
  2. Арбитраж является международным если:

1) коммерческое предприятия сторон арбитражного соглашения в момент его заключения находятся в различных государствах;

2) место арбитража, в котором стороны имеют свои коммерческие предприятия находятся за пределами государства, и это определено в арбитражном соглашении;

3) место, где должна быть исполнена значительная часть обязательств, вытекающих из торговых отношений, или место, с которым наиболее тесно связан предмет спора, находится за пределами государства;

4) стороны прямо договорились о том, что предмет арбитражного соглашения связан более чем с одной страной.

  1. Для целей части 2 настоящей статьи:

1) если сторона имеет более чем одно коммерческое предприятие, коммерческим предприятием считается, то которое имеет наиболее тесную связь с арбитражным соглашением;

2) если сторона не имеет коммерческого предприятия, принимается во внимание её привычное местопребывание.

4. При толковании настоящего Закона надлежит учитывать его международное происхождение и необходимость содействовать единообразию в его применении, также соблюдению добросовестности.
5. Вопросы, которые относятся к предмету регулирования настоящего Закона и которые прямо в нем не разрешены, подлежат разрешению в соответствии с общими принципами, на которых основан настоящий Закон.

Статья 4. Основные принципы деятельности международного коммерческого арбитража

Деятельность международного коммерческого арбитража осуществляется на основе следующих принципов:

1) равноправия сторон;

2) свободы выбора сторонами арбитража, применимого права, процедуры и языка арбитражного производства;

3) договорной подсудности всех рассматриваемых дел;

4) приоритета общепризнанных принципов международного права;

5) независимости арбитража и арбитров;

6) конфиденциальности рассмотрения дел;

7) содействия окончанию спора посредством заключения сторонами мирового соглашения;

8) окончательность выносимых арбитражем решений.

Статья 5. Получение письменных сообщений
  1. Письменное сообщение считается полученным в следующих случаях, если стороны не договорились об ином:

1) доставлено адресату лично или на его коммерческое предприятие по его привычному местопребыванию или почтовому адресу;

2) направлено адресату на последнее известное коммерческое предприятие, привычное местопребывание или почтовый адрес заказным письмом или любым иным образом, предусматривающим регистрацию попытки доставить сообщение.

  1. Сообщение считается полученным в день такой доставки.
  2. Положения настоящей статьи не применяются к сообщениям в ходе судебного разбирательства.

Статья 6. Отказ от права на возражение

Сторона, которая знает о том, что положения настоящего Закона, от которого стороны могут отступать, или какое-либо требование согласно арбитражному соглашению не было соблюдено, и, тем не менее, продолжает участвовать в арбитражном разбирательстве, не заявив возражений, если для этой цели предусмотрен конечный срок, в течение такого срока считается отказавшейся от своего права на возражение.
Статья 7. Недопустимость вмешательства в деятельность международного арбитража

Арбитры в своей деятельности независимы. Всякого рода вмешательств в деятельность международного арбитража запрещается.

Статья 8. Содействия и контроль суда

Функции содействия и контроля в случаях, предусмотренных настоящим Законом, выполняется Высшим экономическим судом Республики Таджикистан, экономическим судом Горно-Бадахшанской автономной области, экономическими областными судами и экономическим судом города Душанбе.

ГЛАВА 2. АРБИТРАЖНОЕ СОГЛАШЕНИЕ

Статья 9. Форма арбитражного соглашения

  1. Арбитражное соглашение может быть заключено в виде арбитражной оговорки в договоре или в виде отдельного соглашения.
2. Арбитражное соглашение заключается в письменной форме.
3. Арбитражное соглашение считается заключенным в письменной форме, если его содержание зафиксировано в какой-либо форме, независимо от того, заключено ли арбитражное соглашение или договор с помощью других средств.
4. Требование о заключении арбитражного соглашения в письменной форме удовлетворяется электронным сообщением, если содержащаяся в нем информация является доступной для ее последующего использования. Электронное сообщение означает любое сообщение, которое стороны передают с помощью сообщений данных. Сообщение данных означает информацию, подготовленную, отправленную, полученную или хранимую с помощью электронных, магнитных, оптических или аналогичных средств, включая электронный обмен данными, электронную почту, телеграмму, телекс или телефакс, но не ограничиваясь ими.
5. Арбитражное соглашение считается заключенным в письменной форме, если оно заключается путем обмена исковым заявлением и отзывом на иск, в которых одна из сторон утверждает о наличии соглашения, а другая против этого не возражает.
6. Ссылка в договоре на какой-либо документ, содержащий арбитражную оговорку, представляет собой арбитражное соглашение в письменной форме при условии, что данная ссылка такова, что делает упомянутую оговорку частью договора.
Статья 10. Арбитражное соглашение и обращение в суд по существу спора
1. Суд, в который подан иск по вопросу, являющемуся предметом арбитражного соглашения, должен, если любая из сторон просит об этом, не позднее представления своего первого заявления по существу спора, направить стороны в арбитраж, если не установит, что это соглашение недействительно, утратило юридическую силу или не может быть исполнено.
2. В случае предъявления иска, указанного в части 1 настоящей статьи, может быть начато или продолжено арбитражное разбирательство и вынесено арбитражное решение, пока вопрос находится в судопроизводстве.

Статья 11. Арбитражное соглашение и обеспечительные меры суда

Обращение сторон в суд до или во время арбитражного разбирательства о принятии обеспечительных мер и вынесение судом определения о таких мер, не являются несовместимыми с арбитражным соглашением.

ГЛАВА 3. СОСТАВ АРБИТРАЖА

Статья 12. Число арбитров

  1. Стороны могут по своему усмотрению определять число арбитров.
  2. В отсутствии такого определения назначаются три арбитра.

Статья 13. Назначение арбитров

  1. Ни одно лицо не может быть лишено возможности выступать в качестве арбитра по причине его гражданства, если стороны не договорились об ином.
  2. Стороны могут по своему усмотрению согласовать процедуру назначения арбитра или арбитров, при условии соблюдения положений настоящей статьи. В отсутствии такого соглашения:

1) при арбитраже с тремя арбитрами каждая сторона назначает одного арбитра и два назначенных таким образом арбитра назначают третьего арбитра, если сторона не назначит арбитра в течение тридцати дней по получении просьбы об этом от другой стороны или если два арбитра в течение тридцати дней с момента их назначения не договорятся о выборе третьего арбитра, по просьбе любой стороны арбитр назначается судом;

2) при арбитраже с единоличным арбитром, если стороны не договорятся о выборе арбитра, по просьбе любой стороны арбитр назначается судом.

  1. При процедуре назначения, согласованной сторонами, любая сторона может просить суд принять необходимые меры, если только соглашение о процедуре назначения не предусматривает иных способов обеспечения назначения:

1) одна из сторон не соблюдает такую процедуру;

2) стороны или два арбитра не могут достичь соглашения в соответствии с такой процедурой;

3) третье лицо, включая учреждение, не выполняет какой-либо функции, возложенной на него в соответствии с такой процедурой.

  1. Решение по любому вопросу, принимаемое судом в соответствии с настоящей статьей судом, не подлежит никакому обжалованию.
  2. При назначении арбитра суд:

1) должным образом учитывает любые требования, предъявляемые к арбитру в соответствии с соглашением сторон;

2) обеспечивает назначения независимого и беспристрастного арбитра;

3) в случае назначения единоличного или третьего арбитра, принимает также во внимание желательность назначения арбитра иного гражданства, нежели гражданства сторон.

Статья 14. Основания для отвода
1. В случае обращения к какому-либо лицу в связи с его возможным назначением в качестве арбитра, это лицо должно сообщить о любых обстоятельствах, которые могут вызвать обоснованные сомнения в отношении его беспристрастности или независимости. Арбитр с момента его назначения и в течение всего арбитражного разбирательства, должен без промедления сообщать сторонам о любых таких обстоятельствах, если он не уведомил их об этих обстоятельствах ранее.
2. Отвод арбитру может быть заявлен только в том случае, если существуют обстоятельства, вызывающие обоснованные сомнения относительно его беспристрастности или независимости, либо если он не соответствует требованиям, предъявляемым в соглашении сторон. Сторона может заявить отвод арбитру, которого она назначила или в назначении, которого она принимала участие, лишь по причинам, которые стали ей известны после его назначения.

Статья 15. Процедура отвода

  1. Стороны могут по своему усмотрению договориться о процедуре отвода арбитра при условии соблюдения положений настоящей статьи.
  2. В отсутствии такой договоренности сторона, намеревающаяся заявить отвод арбитру, в течение пятнадцати дней после того, как ей стало известно о формировании состава арбитража или любых обстоятельствах, указанных в части 2 статьи 14 настоящего Закона, в письменном заявлении сообщает составу арбитража мотивы отвода. Если арбитр, которому заявлен отвод, сам не отказывается от назначения или другая сторона не соглашается с отводом, вопрос об отводе решается составом арбитража.
  3. Если заявление об отводе при применении любой процедуры, согласованной сторонами, или процедуры, предусмотренной в части 2 настоящей статьи, не удовлетворяется, сторона, заявляющая отвод, может в течение тридцати дней по получении уведомления о решении об отклонении отвода, просить суд принять решение по отводу. Такое решение не подлежит никакому обжалованию, пока такая просьба ожидает своего разрешения, состав арбитража, включая арбитра, которому заявлен отвод, может продолжать арбитражное разбирательство и вынести арбитражное решение.
Статья 16. Невыполнение обязанностей или невозможность действия арбитра
1. В случае, когда арбитр юридически или фактически оказывается не в состоянии выполнять свои функции или по другим причинам не предпринимает действий без необоснованной задержки, его мандат прекращает действовать, если сам арбитр отказывается от назначения или если стороны договариваются о таком прекращении. Однако, в случае разногласий относительно какого-либо из таких оснований, любая сторона может обратиться в суд с просьбой о принятии решения относительно прекращения действия мандата, такое решение не подлежит никакому обжалованию.
2. Если, согласно настоящей статье или части 2 статьи 15, арбитр сам отказывается от назначения или сторона дает согласие на прекращение действия его мандата, это не подразумевает признания любого основания, упомянутого в настоящей статье или в части 2 статьи 14.

Статья 17. Назначение нового арбитра

Новый арбитр назначается в соответствии с требованиями настоящего Закона, которые были применимы к назначению заменяемого арбитра.

ГЛАВА 4. ЮРИСДИКЦИЯ СОСТАВА АРБИТРАЖА. ОБЕСПЕЧИТЕЛЬНЫЕ МЕРЫ

Статья 18. Компетенция состава арбитража по вынесению постановления о своей юрисдикции

  1. Состав арбитража может сам вынести постановление о своей юрисдикции, в том числе по любым возражениям относительно наличия или действительности арбитражного соглашения. Для этой цели арбитражная оговорка, являющаяся частью договора, толкуется как соглашение, не зависящее от других условий договора. Вынесение арбитражем решения о недействительности договора не влечет за собой недействительности арбитражной оговорки.
  2. Заявление об отсутствии у состава арбитража юрисдикции может быть сделано не позднее представления возражений по иску. Назначение стороной арбитра или ее участие в назначении арбитра не лишает эту сторону права сделать такое заявление. Заявление о том, что состав арбитража превышает пределы своей компетенции, должно быть сделано, в ходе арбитражного разбирательства. Состав арбитража может в любом из этих случаев принять заявление, сделанное позднее, если он сочтет задержку оправданной.
  3. Состав арбитража может вынести постановление по заявлению о превышении пределов компетенции, как по вопросу предварительного характера, так и в решении по существу спора. Если состав арбитража постановит по вопросу предварительного характера, что он обладает юрисдикцией, любая сторона может в течение тридцати дней после получения уведомления об этом постановлении, просить суд, принять решение по данному вопросу, и такое решение не подлежит никакому обжалованию. Пока такая просьба ожидает своего разрешения, состав арбитража может продолжать разбирательство и вынести решение.

Статья 19. Полномочия состава арбитража выносить постановление о принятии обеспечительных мер

  1. Если стороны не договорились об ином, состав арбитража может, по просьбе какой-либо стороны, предписать обеспечительные меры.
  2. Состав арбитража распоряжается о том, чтобы та или иная сторона:

1) поддерживала или восстановила статус-кво до разрешения спора;

2) приняла меры с целью предупреждения нынешнего или неизбежного ущерба, или ущерба самому арбитражу или воздерживалась от принятия мер, которые могут причинить такой ущерб;

3) предоставила средства для сохранения активов, за счет которых может быть исполнено последующее арбитражное решение;

4) сохраняла доказательства, которые могут относиться к делу и иметь существенное значение для урегулирования спора.

Статья 20. Условия для предписывания обеспечительных мер

  1. Сторона, запрашивающая обеспечительную меру, согласно пунктам 1), 2), и 3) части 2 статьи 19 настоящего Закона, убеждает состав арбитража в том, что:

1) может быть причинен ущерб, который не может быть должным образом устранен;

2) существует разумная возможность того, что запрашивающая сторона добьется успеха в отношении существа требования. Любое определение относительно такой возможности не затрагивает свободу усмотрения состава арбитража при вынесении любых последующих определений.

  1. Просьба о принятии обеспечительной меры применяются только в той мере, в которой состав арбитража считает это уместным.
ГЛАВА 5. АРБИТРАЖНОЕ РАЗБИРАТЕЛЬСТВО

Статья 21. Равное отношение к сторонам

Сторонам обеспечивается равное отношение, и каждой стороне предоставляется возможности для изложения своей позиции.

Статья 22. Определение правил процедуры

  1. При условии соблюдения положений настоящего Закона стороны могут по своему усмотрению договориться о процедуре ведения разбирательства составом арбитража.
  2. В отсутствии такой договоренности состав арбитража может, с учетом положений настоящего Закона, вести арбитражное разбирательство таким образом, который он считает надлежащим. Полномочия, предоставленные составу арбитража, включают полномочия на определение допустимости, относимости, существенности и значимости любого доказательства.
Статья 23. Место арбитража
1. Стороны могут по своему усмотрению договориться о месте арбитража. В отсутствии такой договоренности место арбитража определяется составом арбитража с учетом обстоятельств дела, включая фактор удобства для сторон.
2. Несмотря на положения части 1 настоящей статьи, состав арбитража может, если стороны не договорились об ином, собраться в любом месте, которое он считает надлежащим для проведения консультаций между его членами, заслушивания свидетелей, экспертов или сторон либо для осмотра товаров, другого имущества или документов.

Статья 24. Начало арбитражного разбирательства

Если стороны не договорились об ином, арбитражное разбирательство в отношении конкретного спора начинается в день, когда просьба о передаче этого спора в арбитраж получена ответчиком.

Статья 25. Язык в арбитражного разбирательства

  1. Стороны могут по своему усмотрению договориться о языках, которые будут использоваться в арбитражном разбирательстве. При отсутствии такой договоренности состав арбитража определяет языки, которые должны использоваться при разбирательстве. Такая договоренность или определение, если в них не оговорено иное, относятся к любому письменному заявлению стороны, слушанию дела и арбитражному решению, постановлению или иному сообщению состава арбитража.
  2. Состав арбитража может потребовать о том, чтобы любые документальные доказательства сопровождались переводом на языки, о которых договорились стороны или которые определены составом арбитража.

Статья 26. Исковое заявление и возражения по иску

  1. В течение срока, согласованного сторонами или определенного составом арбитража, истец должен заявить о фактах, обосновывающих его иск, о вопросах, подлежащих разрешению, и о сути своих исковых требований, а ответчик должен заявить свои возражения по этим пунктам, если только стороны не договорились об ином в отношении необходимых элементов таких заявлений. Стороны могут представить вместе со своими заявлениями все документы, которые они считают относящимися к делу, или могут представить документы или другие доказательства в дальнейшем.
  2. Если стороны не договорились об ином, в ходе арбитражного разбирательства любая сторона может изменить или дополнить свой иск или возражение по иску, если только состав арбитража не посчитает это нецелесообразным с учетом соответствующей задержки.
Статья 27. Устное слушание и письменное разбирательство
1. При условии соблюдения любой договоренности сторон об ином, состав арбитража принимает решение о том, проводить ли устное слушание дела для представления доказательств или для устных прений либо осуществлять разбирательство только на основе документов и других материалов. Однако, если стороны не договорились не проводить устного слушания, состав арбитража должен провести такое слушание на надлежащей стадии разбирательства по просьбе любой из сторон.
2. Сторонам предварительно направляется уведомление о любом слушании и заседании состава арбитража, проводимом в целях осмотра товаров, другого имущества или документов.
3. Все заявления, документы или другая информация, представляемые одной из сторон составу арбитража, должны быть доведены до сведения другой стороны. Сторонам должны быть переданы также любые заключения экспертов или другие документы, являющиеся доказательствами, на которые состав арбитража может основываться при вынесении своего решения.

Статья 28. Непредставление документов или неявка стороны

Если стороны не договорились об ином, в тех случаях, когда без указания уважительной причины, наступает следующие правовые последствия:

1) истец не представляет свое исковое заявление в соответствии со статьей 28 настоящего Закона, состав арбитража прекращает разбирательство;

2) ответчик не представляет своих возражений по иску в соответствии со статьей 28 настоящего Закона, состав арбитража продолжает разбирательство, не рассматривая факт такого непредставления как признание утверждений истца;

3) одна из сторон не является на слушание или не представляет документальные доказательства, состав арбитража может продолжить разбирательство и вынести решение на основании имеющихся у него доказательств.

Статья 29. Эксперт, назначенный составом арбитража

  1. Если стороны не договорились об ином, состав арбитража может:

1) назначить одного или нескольких экспертов для представления ему заключения по конкретным вопросам, которые определяются составом арбитража;

2) потребовать от сторон предоставления эксперту информации, предъявления для осмотра и ознакомления любых относящихся к делу документов, товаров и другого имущества, или обеспечения доступа к ним с целью проверки.
2. При отсутствии договоренности сторон об ином, эксперт, если об этом просит сторона или если состав арбитража считает это необходимым, должен после представления своего письменного или устного заключения, принять участие в слушании, на котором сторонам предоставляется возможность задавать ему вопросы и представлять свидетелей-экспертов для дачи показаний по спорным вопросам.
Статья 30. Содействие суда в получении доказательств

Состав арбитража или сторона с согласием состава арбитража может обратиться в суд данного государства с просьбой о содействии в получении доказательств. Суд может выполнить эту просьбу в пределах своей компетенции и в соответствии с правилами, установленными экономическим процессуальным законодательством.

ГЛАВА 6. ВЫНЕСЕНИЕ АРБИТРАЖНОГО РЕШЕНИЯ И ПРЕКРАЩЕНИЕ РАЗБИРАТЕЛЬСТВА

Статья 31. Нормы, применимые к существу спора

  1. Состав арбитража разрешает спор в соответствии с такими нормами права, которые стороны избрали в качестве применимых к существу спора. Если отсутствует указание об ином, любое обозначение права или системы права какого-либо государства толкуется как непосредственно отсылающее к материальному праву этого государства, а не к его коллизионным нормам.
  2. При отсутствии какого-либо указания сторон состав арбитража применяет право, установленное в соответствии с коллизионными нормами, которые он считает применимыми.
  3. Во всех случаях состав арбитража принимает решение в соответствии с условиями договора и с учетом торговых обычаев, применимых к данной сделке.

Статья 32. Вынесение решения коллегией арбитров

При проведении арбитражного разбирательства более чем одним арбитром, любое решение состава арбитража, если стороны не договорились об ином, выносится большинством всех членов состава арбитража. Однако вопросы процедуры могут разрешаться председательствующим арбитром, если он уполномочен на это сторонами или всеми членами состава арбитража.
Статья 33. Мировое соглашение сторон
1. Если в ходе арбитражного разбирательства стороны урегулируют спор, состав арбитража прекращает разбирательство и по просьбе сторон и при отсутствии возражений с его стороны, фиксирует это урегулирование в виде арбитражного решения на согласованных условиях.
2. Арбитражное решение на согласованных условиях выносится в соответствии с положениями статьи 34 настоящего Закона и содержит указание на то, что оно является арбитражным решением.
3. Решение арбитража на согласованных сторонами условиях имеет ту же силу и подлежит исполнению также, как и любое другое решение состава арбитража по существу спора.

Статья 34. Форма и содержание арбитражного решения

  1. Решение арбитража выносится в письменной форме и подписывается арбитром или арбитрами. При арбитражном разбирательстве, проводимом более чем одним арбитром, достаточно наличия подписей большинства всех членов состава арбитража, при условии указания причины отсутствия любой подписи.
  2. В арбитражном решении указываются мотивы, на которых оно основано, за исключением случаев, когда стороны договорились о том, что мотивы не должны приводиться, или когда решение арбитража является решением на согласованных условиях в соответствии со статьей 33 настоящего Закона.
  3. В арбитражном решении указываются его дата и место арбитража, как оно определено в соответствии части 1 статьи 23 настоящего Закона. Арбитражное решение считается вынесенным в этом месте.
  4. После вынесения арбитражного решения каждой стороне вручается его копия, подписанная арбитрами в соответствии с частью 1 настоящей статьи.

Статья 35. Прекращение разбирательства

  1. Арбитражное разбирательство прекращается с вынесением окончательного арбитражного определения состава арбитража в соответствии с частью 2 настоящей статьи.
  2. Состав арбитража выносит определение о прекращении арбитражного разбирательства, когда:

1) истец отзывает свой иск, если только ответчик не выдвинет возражений против прекращения разбирательства и состав арбитража не признает законный интерес ответчика в окончательном урегулировании спора;

2) стороны договариваются о прекращении разбирательства;

3) состав арбитража посчитает, что продолжение разбирательства стало по какой-либо иной причине ненужным или невозможным.

  1. Действие мандата состава арбитража прекращается одновременно с прекращением арбитражного разбирательства с учётом положений статьи 36 и части 5 статьи 37 настоящего Закона.
Статья 36. Исправление и толкование решения арбитража. Принятие дополнительного решения
1. В течение тридцати дней по получении решения арбитража, если сторонами не согласован иной срок:
1) любая из сторон, уведомив об этом другую сторону, может просить состав арбитража суд исправить в решении арбитража любую ошибку в подсчетах, описку или опечатку либо иные ошибки аналогичного характера;
2) при наличии соответствующей договоренности между сторонами любая из сторон, уведомив об этом другую сторону, может ходатайствовать от состава арбитража дать толкование какого-либо конкретного пункта или части решения арбитража.
2. Состав арбитража, если он сочтет это ходатайство оправданной, должен в течение тридцати дней по ее получении, внести соответствующие исправления или дать толкование. Такое толкование становится составной частью решения арбитража.
3. Состав арбитража в течение тридцати дней с даты вынесения решения арбитража может по своей инициативе исправить любые ошибки.
4. Если стороны не договорились об ином, любая из сторон, уведомив об этом другую сторону, может в течении тридцати дней по получении арбитражного решения, просить состав арбитража вынести дополнительное решение в отношении требований, которые были заявлены в ходе арбитражного разбирательства, однако не были отражены в арбитражном решении. Состав арбитража, если он сочтет это ходатайство оправданной, должен в течение тридцати дней вынести дополнительное решение.
5. Состав арбитража в случае необходимости может продлить срок, в течение которого он должен исправить ошибки, дать толкование или вынести дополнительное решение в соответствии с настоящей статьей.
6. Положение, касающееся формы и содержания арбитражного решения, применяются в отношении исправления или толкования арбитражного решения либо в отношении дополнительного решения.
ГЛАВА 7. ОБЖАЛОВАНИЕ АРБИТРАЖНОГО РЕШЕНИЯ
Статья 37. Ходатайство об отмене как исключительное средство обжалования арбитражного решения
1. Обжалование в суде арбитражного решения может быть произведено только путем подачи ходатайства об отмене, в соответствии с частями 2 и 3 настоящей статьи.
2. Арбитражное решение может быть отменено судом лишь в случае, если, сторона, заявляющая это ходатайство, представит доказательства того, что:

1) одна из сторон в арбитражном соглашении, была в какой-либо мере недееспособна;

2) арбитражное соглашение недействительно по законодательству, которому стороны подчинили это соглашение, а в отсутствие обозначения такого законодательства – по законодательству Республики Таджикистан;

3) заявляющая ходатайство сторона не была должным образом уведомлена о назначении арбитра или об арбитражном разбирательстве либо по другим причинам не могла представить свои аргументы;

4) арбитражное решение вынесено по спору, не предусмотренному для разрешения в арбитраже или не подпадающему под условия обращения в арбитраж;

5) арбитражное решение содержит постановления по вопросам, выходящими за пределы сферы применения арбитражного соглашения, при условии, что если постановления по вопросам, подлежащим рассмотрению в арбитраже, могут быть отделены от тех, которые не подлежат арбитражу, то может быть отменена только та часть арбитражного решения, которая содержит постановления по вопросам, не подлежащим рассмотрению в арбитраже;

6) состав арбитража или арбитражная процедура не соответствовали соглашению сторон, если такое соглашение не противоречит любому положению настоящего Закона и от которого стороны не могут отступать, или, в отсутствии такого соглашения, не соответствовали настоящему Закону.

  1. Арбитражное решение может быть отменено судом лишь в случае, если суд определит, что:

1) предмет спора не подлежит арбитражному разбирательству по законодательству Республики Таджикистан;

2) арбитражное решение противоречит публичному порядку Республики Таджикистан.

  1. Ходатайство об отмене не может быть заявлено:

1) по истечении трех месяцев с даты, когда сторона, заявляющая это ходатайство, получила арбитражное решение;

2) в соответствии со статьей 38 настоящего Закона, с даты вынесения арбитражного решения была подана просьба.

  1. В случае поступления просьбы об отмене арбитражного решения, суд может в надлежащем случае и по просьбе одной из сторон приостановить производство по вопросу об отмене на установленный им срок, с тем чтобы предоставить составу арбитража возможность возобновить арбитражное разбирательство или предпринять иные действия, которые, по мнению состава арбитража, устранят основания для отмены арбитражного решения.
ГЛАВА 8. ПРИЗНАНИЕ И ИСПОЛНЕНИЕ АРБИТРАЖНЫХ РЕШЕНИЙ
Статья 38 Признание и приведение в исполнение арбитражных решений
1. Арбитражное решение, независимо от того, в какой стране оно было вынесено, признается обязательным и при подаче в суд письменного ходатайства, приводится в исполнение в соответствии с законодательством Республики Таджикистан и международными правовыми актами, признанными Таджикистаном.
2. Сторона, основывающаяся на арбитражном решении или ходатайствующая о приведении его в исполнение, представляет подлинное арбитражное решение или его копию. Если арбитражное решение изложено не на государственном языке, то суд может предложить этой стороне представить его перевод на такой язык.
Статья 39. Основания для отказа в признании или приведении в исполнение арбитражных решений
  1. В признании или приведении в исполнение арбитражного решения, независимо от того, в какой стране оно было вынесено, может быть отказано лишь по просьбе стороны, против которой оно применяется, если эта сторона представит суду, в котором испрашивается признание или приведение в исполнение, доказательств того, что:

1) одна из сторон арбитражного соглашения, была в какой-либо мере недееспособна;

2) арбитражное соглашение недействительно по законодательству, которому стороны подчинили это соглашение, а в отсутствие обозначения такого законодательства – по законодательству страны, где решение было вынесено;

3) сторона, против которой применяется решение, не была должным образом уведомлена о назначении арбитра или об арбитражном разбирательстве либо по другим причинам не могла представить свои аргументы;

4) арбитражное решение вынесено по спору, не предусмотренному для разрешения в арбитраже, или не подпадающему под условия обращения в арбитраж;

5) арбитражное решение содержит постановления по вопросам, выходящими за пределы сферы применения арбитражного соглашения, при условии, что если постановления по вопросам, подлежащим рассмотрению в арбитраже, могут быть отделены от тех, которые не подлежат арбитражу, то та часть арбитражного решения, в которой содержатся постановления по вопросам, подлежащим рассмотрению в арбитраже, может быть признана и приведена в исполнение;

6) состав арбитража или арбитражная процедура не соответствовали соглашению сторон или, в отсутствие такового, не соответствовали законодательству той страны, где проводился арбитраж;

7) арбитражное решение еще не стало обязательным для сторон или было отменено, или приостановлено его исполнение судом страны, в которой или в соответствии с законодательством которой, оно было вынесено;

  1. В признании или приведении в исполнение арбитражного решения, независимо от того, в какой стране оно было вынесено, может быть отказано лишь, в случае если суд найдет, что:

1) предмет спора не подлежит арбитражному разбирательству по законодательству Республики Таджикистан;

2) признание и приведение в исполнение этого арбитражного решения противоречит публичному порядку Республики Таджикистан.

  1. Если в суде, указанном в седьмом подпункте части первой настоящей статьи, заявлено ходатайство об отмене или приостановлении исполнения арбитражного решения, суд, в котором испрашивается признание или приведение в исполнение, может, если сочтет надлежащим, отложить вынесение своего решения, и может также по ходатайству той стороны, которая просит о признании или приведении в исполнение арбитражного решения, обязать другую сторону предоставить надлежащее обеспечение.

ГЛАВА 9. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 40. Ответственность за нарушение требований настоящего Закона

Физические и юридические лица за нарушение требований настоящего Закона привлекаются к ответственности в соответствии с законодательством Республики Таджикистан.

Статья 41. О признании утратившим силу Закона Республики Таджикистан «О международном коммерческом арбитраже»

Признать утратившим силу Закон Республики Таджикистан от 18 марта 2015 года «О международном коммерческом арбитраже» (Ахбори Маджлиси Оли Республики Таджикистан, 2015 г., №3, ст. 205).

Статья 42. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон ввести в действие после его официального опубликования.

Ҳуҷҷатҳои иловагӣ L00064-HI-(1).pdf
Таҳлили таъсири танзимкунӣ вобаста ба муносибатҳои санади меъёрии ҳуқуқӣ L00064-TTT-ogokhinomai-Naksha-arbitraj.pdf
Санаи оғози машварати оммавӣ 04.04.2024
Мӯҳлати қабули пешниҳодҳо 06.05.2024
Дастрас он-лайн
Хулосаи мақоми ваколатдор оид ба ТТТ L00064-MMK-Microsoft-Word.pdf
Қабул шуд Дар барраси
Мутасаддӣ оид ба таҳияи лоиҳаи лоиҳаи санади меъёрии ҳуқуқӣ Маркази миллии қонунгузорӣ
Нусхаи ниҳоӣ
Санаи нусхаи ниҳоӣ 04.04.2024
Санаи ворид 04.04.2024
Админ 0